رمضان مدرسه وقت شناسی

اگر می‫خواهی ارزش یک سال را بدانی... از دانش آموزی بپرس که در امتحان نهایی مردود شده است!..‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ اگر خواستی بدانی یک ماه چقدر ارزش دارد... از مادری که نوزادش را یک ماه زودتر بدنیا آورده بپرس!..

اگر خواستی بهای یک هفته را دریابی... از مدیر تحریر هفته نامه بپرس!..

اگر خواستی قیمت یک روز را بدانی... از کارگر روز مزدی بپرس که ده بچه را غذا می‫دهد!..‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ اگر خواستی بدانی یک ساعت چقدر ارزش دارد... از مدیر عامل کارخانه‫ای با تولید بالا بپرس!..‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ اگر خواستی بدانی یک دقیقه چقدر با ارزش است... از کسی که یک دقیقه به پرواز دیر رسیده بپرس!..

و اگر خواستی درک کنی یک ثانیه یعنی چه... از کسی بپرس که از مرگ حتمی نجات یافته!..

و اگر خواستی ارزش جزئی از ثانیه را بفهمی... از کسی که مدال نقره در مسابقه جهانی کسب کرده بپرس!..

انسان در حقیقت چون یک ساعت کوکی است! برای مدت معینی کوک شده است و با پایان این مدت از کار می‫افتد!..‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ و صدای تیک تیک ساعت چون پتک بر سر او می‫کوبد که وقت بسوی نهایت به پیش می‫رود!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ نبض‌های قلب انسان در حقیقت همان تیک تیک ساعتند که به او می‫گویند زندگی دقیقه‫ها و ثانیه‫هایی است که در حال فرارند!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

دقات قلب المرء قائلة له
إن الحیاة دقائق و ثوان ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ وقت با ارزشترین رأس مال یا دارائی و سرمایه یک فرد است.

یخ فروشی برای جلب مشتری و تحریک عواطف آن‌ها در خیابان داد می‫زد: ای مردم رحم کنید به کسی که سرمایه‫اش در حال ذوب شدن است!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ دارائی و سرمایه انسان که همان وقت باشد نیز با تپش قلب مرتب در حال ذوب شدن و از بین رفتن است. درست همان تصویر قرآنی: سوگند به وقت که انسان در حال خسران و تباهی است!

﴿وَٱلۡعَصۡرِ ١ إِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ لَفِي خُسۡرٍ ٢ إِلَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلۡحَقِّ وَتَوَاصَوۡاْ بِٱلصَّبۡرِ ٣﴾[العصر: ۱-۳].

«سوگند به زمان (که سرمایه‌ی زندگی انسان، و فرصت تلاش او برای نیل به سعادت دو جهان است)! * انسان‌ها همه زیانمندند* مگر کسانی که ایمان می‌آورند، و کارهای شایسته و بایسته می‌کنند، و همدیگر را به تمسّک به حق (در عقیده و قول و عمل) سفارش می‌کنند، و یکدیگر را به شکیبائی (در تحمّل سختی‌ها و دشواری‌ها و دردها و رنج‌هائی) توصیه می‌نمایند (که موجب رضای خدا می‌گردد).»

وقت آن‌چنان حائز اهمیت است که خداوند متعال برای گوشزد کردن به ارزشش بدان و به آنچه اشاره به وقت دارد قسم خورده: سوگند به صبحگاهان و سوگند به شب هنگام و سوگند به نیمه روز...

﴿وَٱلۡفَجۡرِ ١ وَلَيَالٍ عَشۡرٖ ٢﴾«به سپیده‌دم (صبحگاهان) سوگند * و به شب‌های دهگانه سوگند!» ﴿وَٱلضُّحَىٰ ١ وَٱلَّيۡلِ إِذَا سَجَىٰ ٢﴾«سوگند به روز (در آن زمان که آفتاب بلند می‌گردد و همه جا را فرا می‌گیرد) * و سوگند به شب در آن هنگام که می‌آرامد (و تاریک می‌شود و همه‌جا را فرا می‌گیرد)»

یک چشم بهم‫زدن کافی است انسان صفحه سعادت خود را در آن رقم زند، یا شقاوت و نگونبختی را بجان خرد!‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ تنها پیش از یک چشم بهم زدن، یک ثانیه پیش از اینکه پرده‫ها دریده شوند و حقایق پنهان آشکار گردند، و معنای ایمان زایل شود، اگر فرعون می‫گفت: ﴿ءَامَنتُ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا ٱلَّذِيٓ ءَامَنَتۡ بِهِۦ بَنُوٓاْ إِسۡرَٰٓءِيلَ وَأَنَا۠ مِنَ ٱلۡمُسۡلِمِينَ﴾[یونس: ۹۰]. «...ایمان دارم که خدائی وجود ندارد مگر آن خدائی که بنی‌اسرائیل بدو ایمان آورده‌اند و من از زمره‌ی فرمانبرداران (و مطیعان فرمان یزدان) هستم...» می‫توانست صفحه خود را برگردانده وارد بهشت شود!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬ اما این شهامت و جرأت را نداشت که به حقیقت اعتراف کند تا اینکه روحش به غرغره رسید و فرشتگان قبض روح که آتش جهنم را برایش مژده می‫دادند را با چشمان خود نظاره‫گر شد، از ترس و وحشت از اعماق وجودش داد کشید که به خدای هارون و موسی ایمان آوردم. اما دیگر خیلی دیر شده بود. آن کمتر از یک ثانیه نیز از دست رفته بود. فرشتگان عذاب با پتک «دیر کردی» بر سرش کوفتند: ﴿ءَآلۡـَٰٔنَ وَقَدۡ عَصَيۡتَ قَبۡلُ وَكُنتَ مِنَ ٱلۡمُفۡسِدِينَ﴾[یونس: ۹۱]. «آیا اکنون (که مرگت فرا رسیده است و توبه پذیرفتنی نیست، از کرده‌ی خود پشیمانی و روی به خدای می‌داری؟) و حال آن که قبلاً سرکشی می‌کردی و از زمره‌ی تباهکاران بودی.»‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ در نقطه مقابل او «اصیرم» است. مردی که تنها با جهنم دقائقی چند فاصله نداشت. با نغمه پرخون چکاچک شمشیرها در میدان معرکه «احد»، حقانیت اسلام جلوی دیدگانش تجلی نموده، ایمان آورد و بلا فاصله به سپاه دشمن یورش برد. و پس از نبردی مردانه جام شیرین شهادت سرکشید. تنها با یک ترفند موفقیت آمیز مسیر خود را از نگونبختی به نیک بختی تغییر داد. مردی که بدون حتی یک سجده عبودیت به درگاه پروردگارش با سجده شعور به بندگی در قلبش بهشت و رضایت الهی را بدست آورد!

همه آ‌ن‌هایی که با همت خود صفحات مجد و موفقیت‌های شایانی در تاریخ رقم زده‫اند، ارزش وقت و اهمیت آن را درک کرده‫اند. آن عالمی که چون به حمام می‫رفت کتابی دست فرزندش می‫سپرد تا با صدای بلند برایش بخواند تا مبادا لحظه‫ای از عمرش ضایع شود! و امامانی چون ابن جوزی و سیوطی که وقتی مهمانی می‫آمد و او را از کسب علم یا تألیف باز می‫داشت، از وقت مهمانداری استفاده کرده قلم‌هایش را می‫تراشید و برگه‫هایش را آماده می‫کرد. از جمله مثال‌های همت بلندی هستند که هر یک بیش از ده‌ها کتاب به جامعه بشریت تقدیم داشتند که تا قیامت در کتابخانه‫ها و سینه‫های شاگردان و طالبان علم و دانش زنده خواهند ماند و برای آن‌ها اجر و پاداش جمع می‫کنند!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

سعدیا مرد نکونام نمی‌رد هرگز
مرده آنست که نامش به نکویی نبرند

مؤمنی که درمی‫یابد با ذکر و یاد خداوند آینده خود را می‫سازد چگونه امکان دارد لحظه‫ای از وقتش را تلف کند:‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬ - سوره ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ ١﴾چون یک چهارم قرآن است. (به روایت ترمذی و حاکم). سوره مبارکه ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ ١﴾ربع قرآن است. (به روایت ترمذی، حدیث حسن است). ۳ بار خواندن سوره قل هو الله احد، وسوره فلق و سوره ناس در صبح و شام انسان را از هر گزندی در امان می‫دارد. و غیره...‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ - هر کس صبح هنگام و شب‫هنگام ده ده بار به پیامبر خدا صلوات و درود فرستد شفاعت آن جناب در روز قیامت شامل حالش می‫گردد. [۱۰]‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ - هر کس بگوید «أستغفر الله الذي لا إله إلا هو الحي القيوم و أتوب إليه»خداوند او را می‫آمرزد حتی اگر از جهاد فرار کرده باشد. (به روایت ابوداود و ترمذی و حاکم)‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ - هر کس صبح هنگام ۱۰۰ بار تسبیح خداوند گفت «سبحان الله» و ۱۰۰ بار در بعد از ظهر، چون کسی است که ۱۰۰ بار حج کرده باشد. و هر کس صد بار صبح و صد بار شام حمد و سپاس خداوند گوید «الحمد لله» چو کسی است که ۱۰۰ اسب تجهیزات برای جهاد در راه خداوند تقدیم کرده باشد، (یا اینکه پیامبر جفرموده‫اند: ۱۰۰ بار به جهاد رفته باشد). و هر کس صد بار صبح و صد بار شام به وحدانیت پروردگار اقرار کرده باشد «لا إله إلا الله وحده لا شریك له»چون کسی است که ۱۰۰ غلام از فرزندان اسماعیل را آزاد کرده باشد. و هر کس بزرگی پروردگار را ۱۰۰ بار صبح و شام اعلام کرده باشد، کسی در آنروز کاری بهتر از او بجای نیاورده مگر آنکه بیش از او چنین ذکری را تکرار کرده باشد. (به روایت ترمذی. و ایشان این روایت را حسن برشمرده‫اند. و امام نسائی نیز آن را روایت کرده است)..‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ و روایات بسیاری که در این باب آمده، انسان را به یاد خداوند بودن و زندگی در پرتو ذکر و دعا و نیایش با پروردگار تشویق می‫کنند.‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ وقت مؤمن همیشه یا ذکر و یاد خداست، یا تلاوت قرآن، یا اندیشیدن در ساختار و اصلاح خود و خانواده و جامعه، فکر و تأمل در قدرت‌ها و آفریده‫های خداوند، و یا عبادت و نماز و کار و تلاش..‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ فردی که وقت اضافی دارد باید در ایمان خود و یا حداقل در فهم درست دینش شک کند!

این معنا را قدیمیان خود ما خیلی خوب درک کرده بودند که می‫گفتند: از آدم بیکار خداست بیزار!..‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ رمضان می‫آید تا ما را به ارزش وقت گوشزد کند. رمضان زندگی مؤمن را به یک پادگان تربیتی تبدیل می‫کند که در آن ارزش ساعت‌ها و لحظه و کمتر از ثانیه‫ها نیز بخوبی تجلی می‫کند!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬ در راز و نیاز بر سفره افطار نشسته‫ای، یک ثانیه قبل از وقت افطار کردن یعنی آتش زدن به خرمن تلاش و کوششی که روزه تمام سال را توان کسب اجر آن نیست! فورا پس از اذان افطار و فورا رسیدن به نماز مغرب. آمادگی برای نماز عشاء و تراویح، استراحتی کوتاه، نماز تهجد و سحری.... ‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ وقت سحر تمام شد!.. حلال خداوند در ظرف یک ثانیه به حرام تبدیل شد. مؤذن بانگ برآورد: الله اکبر! یعنی: دستور الله اکبر و بزرگ است که خوردن و نوشیدن تا اطلاع ثانوی که مصادف با غروب آفتاب باشد ممنوع است!..

رمضان به ارزش طاعات و عبادات یادآور می‫شود. یک نماز فرض رمضانی چون هفتاد نماز فرض در غیر از رمضان، و یک کار خیر و نافله در آن چون ادای فرض در غیر از رمضان است.‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ شب قدر رمضان با ارزشتر از هزار ماه عمر – یعنی بهتر از ۸۴ سال زندگی -! ﴿لَيۡلَةُ ٱلۡقَدۡرِ خَيۡرٞ مِّنۡ أَلۡفِ شَهۡرٖ﴾«شب قدر شبی است که از هزار ماه بهتر است.»

رمضان در حقیقت استادی است که با تشویق‫ها و ارمغان‌ها و جایزه‫ها انسان را به اهمیت و ارزش وقت یادآور می‫شود تا پس از یک ماه تدریب و آموزش عملی به ارزش و قیمت آن در سایر زندگی پی ببرد!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬ رمضان به فرد می‫گوید؛ وقتت یعنی زندگیت و تلف کردن آن یعنی خودکشی!.. ‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ وقتت را مزرعه آخرتت قرار داده، و به گلستانی برای آینده تبدیل کن!..

آورده‫اند تکه چوبی شناور در اقیانوس جوان نیمه‫جانی را که از کشتی غرق شده در اعماق آبها نجات یافته بود به جزیره‫ای ناشناخته رسانید. مردم جزیره که در پی پادشاهی برای خود بودند با شادی و خوشحالی او را مورد علاج و درمان قرار دادند. چون زندگی به کالبد خسته جوان بازگشت و جان گرفت به او گفتند: ما در جزیره‫مان غریبه را راه نمی‫دهیم. بر حسب قوانین جزیره یا شما باید بروید و یا اینکه پادشاه ما شوید! و قانون شاهی ما چنین است که فرد یک سال پادشاه است و ما تابع فرمان او، پس از پایان مدت شاهنشاهی او جشنی گرفته او را بر فیلی سوار کرده در جزیره چرخی می‫دهیم، و سپس به جزیره‫ای وحشی و غیر مسکونی در آنسوی آب‌ها می‫فرستیم تا تنها با حیوانات درنده زندگی کند!‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ جوان تنها دو راه بیشتر پیش روی نداشت: یا مرگ در دریای بی‫ساحل یا یک سال خوشی و پس از آن مرگ در بین دندان‌های حیوانات درنده و حشرات گزنده!‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ او به امید استفاده از فرصت یک سال شاه شدن را پذیرفت. چندی پس از پایان جشن‌های تاجگذاری و استقرار پادشاهیش و آشنا شدن با منطقه، با تعدادی از سربازان به آن جزیره وحشی رفت تا با زندگی آینده‫اش آشنا شود. در آن جزیره جز حیوانات درنده‫ای که در جنگل‌های وحشی زندگی می‫کردند هیچ اثری از زندگی نبود. استخوان‌ها و جمجمه‫های پوک شاهانی که طعمه ددان شده بودند در هر سو بچشم می‫خورد. شاه جوان با دیدن آینده تلخ خود موی بر بدنش سیخ شده بود.‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ او به فکر برنامه‫ریزی و ساختن آینده خود افتاد. دستور داد گروهی از سربازان بدان جزیره لشکر کشی کرده همه حیوانات وحشی و مارها را بکشند. پس از آن مقداری از اسب‌ها و گاوها و بزها و مرغ‌ها و حیوانات اهلی را بدان جزیره منتقل کرد تا در کنار هم به تولید مثل بپردازند.‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ دستور داد ظرف دوماه آن جزیره را ترتیب دهند؛ برخی از درختان را بریده راه درست کنند. در کنار چشمه‫ها جاهای سیاحتی و دیدنی و پارک‌ها بسازند. گیاهان وحشی را درو کرده فضاهای سبز بر پا کنند...‬‬‬‬‬‬‬

‬‬ وقتی سال بسر رسید و جشن خداحافظی با پادشاه برپا شد، او اولین پادشاهی بود در تاریخ این جزیره که خندان و شاد بر فیل شاهی سوار شده برای مردم دست تکان می‫داد و خوشحال بسوی جزیره «قبرستان پادشاهان» می‫رفت. و چون شاهان پیشین نه گریه می‫کرد و نه زاری! نه از حیوانات وحشی آنجا هراس داشت و نه از تنهایی، چرا که او آن جزیره را به یک منطقه سیاحتی زیبا و یک بهشت دیدنی تبدیل ساخته بود!....‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬‬‬ شما خواننده گرامی و عزیز می‫توانید چون آن جوان زیرک و باهوش با استفاده از فرصت عمر برای آنروزی که شما را بر تابوت سوار کرده تنها به جزیره قبرستان می‫برند آمادگی بگیرید، و پیشاپیش بهشت خود را با همت و عقل و کوشش و تلاش خود بسازید!...‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬

‬‬‬‬ [۱۰] (به روایت امام الطبرانی).