رمضان ماه بازگشت بسوی خدا
اگر بار گناه و معصیت کمرت را خم کرده است...
اگر احساس به گناه خواب و آرامش را از چشمانت ربوده است...
اگر احساس میکنی در منجلاب فساد و گناه غرق گشتهای...
اگر گمان میبری انسانیت و شرافت در کالبدت زنده بگور شدهاند...
گوشهایت را خوب بازکن!...
با دقت بشنو!...
این صدای خداوند متعال است که تو را ـ آری! تو را ـ ای بنده گناهکار صدا میزند و می‌گوید:
﴿۞قُلۡ يَٰعِبَادِيَ ٱلَّذِينَ أَسۡرَفُواْ عَلَىٰٓ أَنفُسِهِمۡ لَا تَقۡنَطُواْ مِن رَّحۡمَةِ ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يَغۡفِرُ ٱلذُّنُوبَ جَمِيعًاۚ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلۡغَفُورُ ٱلرَّحِيمُ ٥٣﴾[الزمر: ۵۳].
«(از قول خدا به مردمان) بگو: ای بندگانم! ای آنان که در معاصی زیاده‌روی هم کرده‌اید! از لطف و مرحمت خدا مأیوس و ناامید نگردید. قطعاً خداوند همه گناهان را می‌آمرزد. چرا که او بسیار آمرزگار و بس مهربان است.»
ایست!...
کمی تأمل! کمی سکوت!
آگاه باش!...
از آن گناهانت که گمان میبری آسمان و زمین از تحمل آن عاجزند، بزرگتر، و پستتر، و پلیدتر احساس به نا امیدی از لطف پروردگار یکتاست.. دریاب که درگه خداوند درگه نا امیدی نیست!
بازآ بازآ هر آنچه هستی بازآ
گر کافر و گبر و بت‌پرستی بازآ
این درگه ما درگه نومیدی نیست
صد بار اگر توبه شکستی بازآ
ای بنده عاصی!
اگر عصیان و نافرمانی اختیار کردهای، اگر لطف و کرم خداوند و بزرگی و عظمت او را نادیده گرفته ظلم و ستم ورزیدهای...
بخود آی!...
دروازه توبه پروردگارت همیشه ودر هر لحظه برویت باز است، ره پشیمانی و ندامت و توبه پیش گیر و بسوی صلاح و رستگاری قدم نه، بدانکه خدایت؛ آن خالقی که تو را آفریده، بتو می‌گوید:
﴿فَمَن تَابَ مِنۢ بَعۡدِ ظُلۡمِهِۦ وَأَصۡلَحَ فَإِنَّ ٱللَّهَ يَتُوبُ عَلَيۡهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ ٣٩﴾[المائدة: ۳۹].
«امّا کسی که پس از ارتکاب ستم پشیمان شود و توبه کند و به اصلاح (حال خود) پردازد، خداوند توبه او را می‌پذیرد، بیگمان خداوند بس آمرزنده و مهربان است».
بله! از گناه خود توبه کن و بسوی پروردگار و آفریدگارت بیا، چرا که او، و تنها او، حامی بندهاش است، و از گناهان و اشتباهات بندگانش درمیگذرد، آن خدایی که به ما چنین می‌گوید:
﴿وَإِنِّي لَغَفَّارٞ لِّمَن تَابَ وَءَامَنَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا ثُمَّ ٱهۡتَدَىٰ ٨٢﴾[طه: ۸۲].
«من قطعاً (با غفران عظیمی که دارم) می‌آمرزم کسی را که (از کفر و گناه خود) برگردد و (به بهترین وجه) ایمان بیاورد و کارهای شایسته بکند و سپس راهیاب بشود (و این راه را تا آخر زندگی ادامه دهد)».
خداوند متعال انسان را از دو خمیره خیر و شر آفریده است. غرائز حیوانی و شهوانی در انسان با پرتوهای ملکوتی همواره در ستیزند. و اختیار و اراده هر فرد است که فرمان او را به دست گرفته بدین سو یا بدان سو راه خود را انتخاب میکند. چون به طرف شر و گناه رود نقطه سیاهی قلبش را کبود میکند، و چون توبه کرده بسوی نور هدایت آید سیاهی قلبش شستشو داده میشود.
وانسان به حکم انسان بودنش در فطرت وخلقتش گناه ومعصیت جزء مستلزمات او قرار داده شده است...
از اینروست که پیامبر اکرم جمیفرمایند: همه انسان‌ها خطا کارند. و بهترین خطا کاران توبه گنندگانند!
با وجود اینکه تنها پیامبران از این قاعده مستثنی بوده، معصومند، پیامبر خدا جمیفرمودند: «سوگند به خدا که من روزانه بیش از هفتاد مرتبه استغفار کرده نزد خداوند توبه می‌کنم». [۲۱]پس شایسته من و شما است که این حقیقت را درک کرده، از کاروان بازگشتگان بسوی حق عقب نمانیم. و بدانیم که خداوند توبه پذیر است و از بندهاش گذشت میکند:
﴿وَمَن يَعۡمَلۡ سُوٓءًا أَوۡ يَظۡلِمۡ نَفۡسَهُۥ ثُمَّ يَسۡتَغۡفِرِ ٱللَّهَ يَجِدِ ٱللَّهَ غَفُورٗا رَّحِيمٗا﴾[النساء:۱۱۰].
«هرکس که کار بدی بکند یا (با ارتکاب معاصی) بر خود ستم کند، سپس (دست دعا به سوی خدا بردارد و) از خدا آمرزش بطلبد، (از آنجا که درگاه توبه همیشه باز است) خدا را آمرزنده (گناهان خویش و) مهربان (در حق خود) خواهد یافت».
برخی از مردم این حقیقت را بدرستی هضم نکرده بودند، و سعی بر آن داشتند با فشارهای ساختگی بر فطرت انسانی غالب آمده، گمان برند میبایستی چون ملائک و فرشتگان و پیامبران معصوم باشند. پیامبر اکرم جبدانها گوشزد نمود که این تصور به هیچ وجه درست نیست، و خداوند از انسان نمیخواهد ناممکنها را ممکن کنند، ایشان فرمودند:
«سوگند بدان ذاتی که جان من در دست اوست، اگر گناه نکنید خداوند شما را از روی زمین برمیچیند، و کسانی دیگر را میآورد که گناه میکنند، و بسوی پروردگاشان توبه میکنند، و خداوند آن‌ها را میبخشاید» [۲۲]
چرا که تصور ستیز با فطرت باعث میشود، انسان در لحظهای از راه بلغزد و آنگاه گمان برد راه بازگشتی نیست، و به کلی از رحمت الهی نا امید گردد. و نا امیدی از فضل و کرم الهی سبب تباهی و بربادی فرد خواهد شد.
ای انسان!..
دریاب که هر چند گناهان تو بزرگ باشند، هر گز نمیتوانند از رحمت بیکران الهی بیشتر و بزرگتر شوند، و رحمت پروردگارم بر همه چیز چیره میگردد:
﴿وَرَحۡمَتِي وَسِعَتۡ كُلَّ شَيۡءٖۚ...﴾[الأعراف: ۱۵۶].
«و رحمت من هم همه‌چیز را در برگرفته».
پیامبر اکرم جاز خداوند ذی الجلال روایت میکند که فرمودند: «ای فرزند آدم! هر گاه مرا خواندهای و از من درخواست کردهای تو را بر هر آنچه از تو سر زده بخشیدهام، و هیچ برایم مهم نیست که چه گناهی بوده است.
ای فرزند آدم! اگر گناهانت تا سقف آسمان رسیده باشند، سپس از من مغفرت و پوزش خواسته باشی، تو را میبخشم.
ای فرزند آدم! اگر با اشتباهات وگناهانی به اندازه پری زمین به نزد من آیی، در حالیکه به من شرک نورزیدهای، من با با دنیایی پر از مغفرت و بخشش از تو استقبال می‌کنم». [۲۳]
ای عزیز!..
از شرک و کفر برحذر باش که این مرز تباهی است! خودت را تنها و تنها بنده خداوند قرار ده، از قبرپرستی و امام زاده پرستی، و تعویذات و خرافات و شرکیات دور شو، که خداوند غیر از آن را میبخشد.
پروردگارمان در حدیثی که رسول هدایت و رستگاری نقل کرده چنین می‌فرمایند:
«ای بندگان من، شما شبانه روز اشتباه میکنید، و من همه گناهان را میبخشم، پس استغفار و توبه کنید تا شما را ببخشم» [۲۴].
آگاه باش!..
مگذار شیطان بر تو چیره گردد، و کار امروز را به فردا واگذاری...
نکند توبهات را لحظهای به تأخیر اندازی...
اشک ندامت و پشیمانی را بر گونههایت جاری ساز و دروازه خدای رحمان را بکوب، و فریاد برآور:
ای آنکه به ملک خویش پاینده تویی
در ظلمت شب صبح نماینده تویی
کار من بیچاره قوی بسته شده
بگشای خدایا که گشاینده تویی
غمناکم و از کوی تو با غم نروم
جز شاد و امیدوار و خرم نروم
از درگه همچون تو کریمی هرگز
نومید کس نرفت و من هم نروم
یا رب زکرم بر من دل ریش نگر
تو محتشمی بر من درویش نگر
شایسته درگهت ندارم عملی
بر من منگر، بر کرم خویش نگر
یا رب چه کنم که هیچ کردارم نیست
از جرم گنه زبان گفتارم نیست
دستم تهی و بار گناهم سنگین
جز لطف و عنایت تو ستارم نیست
خداونــدگارا نظــــر کن به جود
که جــــرم آمد از بندگان در وجود
گنــــاه آید از بنــــده خاکســار
به امیــــد عفـــو خـــــداوندگــار
کریمـــا به رزق تو پـرورده‌ایم
به انعام و لطف تو خو کرده‌ایم
گدا چون کرم بیند و لطف و ناز
نگــردد ز دنبـــال بخشنـــده باز
چو ما را به دنیا کردی عزیز
به عقبی همین چشم داریم نیز
عزیزی وخواری تو بخشی و بس
عــزیز تو خـــواری نبینــد ز کس
خدایا به عزت که خوارم مکن
به ذل گنـــه شـــرمسارم مکن
خدایا چنان کن سرانجام کار
تو خشنود باشی و ما رستگار
ملکا ذکر تو گویم که تو پاکی و خدایی
نروم جز به همان ره که توام راه نمایی
همه درگاه‌تو جویم همه ازفضل تو پویم
همه توحید تو گویم که به توحید سزایی
توحکیمی توعظیمی توکریمی تورحیمی
تو نماینده‌‌ی فضلی تو سزاوار ثنایی
بریازخوردنوخفـتنبریازشرکوشبیهی
بریازصورتورنگیبریازعیبوخطایی
نتوان وصف‌تو گفتن‌که تو درفهم نگنجی
نتوان شبه تو جستن که تو در وهم نیایی
نبوداین‌خلق‌وتوبودی،نبودخلقوتوباشی
نه بجنبی نه بگردی نه بکاهی نه فزایی
همه عزی و جلالی همه علمی و یقینی
همهنوریوسروریهمهجودیوجزایی
همه غیبی تو بدانی همه عیبی تو بپوشی
همه بیشی تو بکاهی همه کمی تو فزایی
ای عزیز!
مگذار شیطان در پوستت رخنه کرده، توبهات را به تأخیر اندازد. شاید که فردا بسیار بسیار دیر باشد، چرا که لاشخور موت هر لحظه صدها بار از بالای سرت میگذرد:
﴿وَلَيۡسَتِ ٱلتَّوۡبَةُ لِلَّذِينَ يَعۡمَلُونَ ٱلسَّئَِّاتِ حَتَّىٰٓ إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ ٱلۡمَوۡتُ قَالَ إِنِّي تُبۡتُ ٱلۡـَٰٔنَ وَلَا ٱلَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمۡ كُفَّارٌۚ أُوْلَٰٓئِكَ أَعۡتَدۡنَا لَهُمۡ عَذَابًا أَلِيمٗا ١٨﴾[النساء: ۱۸].
«توبه کسانی پذیرفته نیست که مرتکب گناهان می‌گردند (و به دنبال انجام آن‌ها مبادرت به توبه نمی‌نمایند و بر کرده خویش پشیمان نمی‌گردند) تا آن گاه که مرگ یکی از آنان فرا می‌رسد و می‌گوید: هم اینک توبه می‌کنم (و پشیمانی خویش را اعلام می‌دارم). همچنین توبه کسانی پذیرفته نیست که بر کفر می‌میرند (و جهان را کافرانه ترک می‌گویند). هم برای اینان و هم آنان عذاب دردناکی را تهیه دیده‌ایم».
و رمضان ایستگاه بازخواست است...
خود را دریاب...
بسوی پروردگارت باز آی...
از گناهان و اشتباهاتت توبه کن....
و در عبادت و نیکی بکوش که؛ رسول هدایت و رستگاری جفرمودند:
«هر کس با ایمان درست و تنها بخاطر رسیدن به رضایت الهی رمضان را روزه گرفت، خداوند همه گناهان پیشین او را می‌آمرزد!».
پس بکوش که این فرصت طلائی از دستمان نرود... طاعات و عباداتت قبول درگاه حق... خدا قوت!...
[۲۱] (به روایت امام بخاری) [۲۲] (به روایت امام مسلم). [۲۳] حدیث صحیحی است به روایت امام ترمذی و امام احمد. [۲۴] (به روایت امام مسلم)