آغازِ سخن از علامه شوکانی /

بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله رب العالـمين والصلاة والسلام على سيد الـمرسلين وآله الـمطهرين وصحبه الـمكرمين وبعد:

باید دانست که هرگاه بین امت اسلامی در باره بدعت بودن یا نبودن، مکروه بودن یا نبودن، حرام بودن یا نبودن، و یا هر مورد دیگری اختلاف واقع شود، همه مسلمین اعم از سلف و خلف از عصر صحابه شتا کنون(عصر مؤلف) که قرن سیزدهم است از آغاز بعثت محمدی صهمه اتفاق نظر دارندکه:

هرگاه بین علماء و ائمه مجتهدین در امری از امور دین اختلاف واقع شود واجب است که آنرا به کتاب خدا و سنت رسول الله صبر گردانند.

به عبارت دیگر برای حل هر گونه اختلاف دینی باید قرآن و سنت را داور و حَکم قرار داد، زیرا خداوند متعال می‌‌فرماید:

﴿فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِي شَيۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ﴾[النساء: ۵٩].

«و اگر در چیزی اختلاف داشتید آن را به خدا و پیغمبر او بر گردانید». رد «الی الله» یعنی رد به کتاب خدا، و رد به رسول بعد از وفات ایشان یعنی رد به سنت رسول الله صاست، این چیزی است که در مورد آن بین مسلمانان هیچگونه اختلافی نیست، مثلا اگر یک عالم مجتهدی گفت: فلان چیز حلال است و دیگری گفت آن چیز حرام است، قول هیچ کدام آنان بر دیگری اولویت ندارد، گرچه یکی از لحاظ علمی از دیگری بر‌‌تر باشد، یا از نظر سِنی بزرگ‌تر باشد، یا از نظر زمانی از دیگر مقدم باشد زیرا هر دوی آنان بنده خدا و پایبند شریعت مطهر هستند، و در کتاب خدا و سنت رسول الله صهردوی آنان مکلف هستند، و کثرت علم و رسیدن به درجه اجتهاد یا حتی عبور از این مرحله کسی را از دائره تکلیف شرعی خارج نمی‌کند.