شرح الصدور در حل مشکل اختلاف بین علماء

حکمت و بینش دعوتگر

برای بهتر روشن شدن مسئله مثالی را ذکر می‌‌‌کنیم مثلاً: عالم یا دانشمندی بر مالیات‌گیری می‌‌گذرد و مشاهده می‌‌‌کند که از مردم ستمدیده یک منطقه مالیات می‌‌‌گیرد ولی نمی‌تواند آنرا بوسلیه دست و زبانش تغییر دهد و از بین ببرد.

زیرا اگر اقدام کند کسانیکه نمی‌فهمند و از فرمان الهی مخالفت می‌‌‌کنند چون با این کار موافقند! آن عالم را به باد مسخره می‌‌‌گیرند! و نتیجه مطلوب حاصل نمی‌شود، در چنین وضعیتی انکار منکر بوسیله دست و زبان برای او مقدور نیست، در نتیجه روش سوم را در پیش می‌‌گیرد که انکار با قلب است.

اینجاست که قلباً از آن منکر بدش می‌‌آید و آنرا کار منفور و ناپسندی می‌‌داند و این پائین‌ترین و کم‌ترین درجه ایمان است [9].

[9] اشاره به این فرمودۀ حضرت صاست: «مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَرًا فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ , فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ , وَذَلِكَ أَضْعَف الْإِيمَان» رواه احمد ومسلم، وابوداؤد والترمذی والنسائی وابن ماجه.