شرح الصدور در حل مشکل اختلاف بین علماء

انعکاسِ دعا در قرآن

خداوند متعال نیز دعا را عبادت خوانده است.

﴿وَقَالَ رَبُّكُمُ ٱدۡعُونِيٓ أَسۡتَجِبۡ لَكُمۡۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَسۡتَكۡبِرُونَ عَنۡ عِبَادَتِي سَيَدۡخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ٦٠﴾[غافر: ۶۰].

«پروردگار شما می‌گوید مرا به فریاد خوانید تا بپذیرم. کسانی که خود را بزرگ‌تر از آن می‌دانند که مرا به فریاد خوانند، خوار و پست داخل دوزخ خواهند گشت». همچنین در آیه دیگری آنرا دین نامیده است.

﴿فَإِذَا رَكِبُواْ فِي ٱلۡفُلۡكِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ إِذَا هُمۡ يُشۡرِكُونَ٦٥﴾[العنکبوت: ۶۵].

«هنگامی که سوار کشتی می‌‌شوند خالصانه و صادقانه خدای را به فریاد می‌‌خوانند سپس هنگامی که خداوند آنان را نجات داد و سالم به خشکی رساند باز ایشان شرک می‌‌ورزند». معنی یشرکون این است که غیر خدا را با خدا می‌‌خوانند، خداوند همچنین که بندگانش را به سایر عبادت‌ها امر فرموده به دعا نیز امر کرده است.

﴿ٱدۡعُواْ رَبَّكُمۡ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةً﴾[الأعراف: ۵۵].

«پروردگارتان را با عاجزی وفروتنی و پنهانی بخوانید». همچنین می‌‌فرماید:

﴿وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌۖ أُجِيبُ دَعۡوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِۖ فَلۡيَسۡتَجِيبُواْ لِي وَلۡيُؤۡمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمۡ يَرۡشُدُونَ١٨٦﴾[البقرة: ۱۸۶].

«و هنگامی که بندگانم از تو در باره من بپرسند من نزدیکم و دعای دعا کننده را هنگامی که مرا بخواند، پاسخ می‌گویم پس آنان هم دعوت مرا بپذیرند و به من ایمان بیاورند تا آنان راه یابند». دعا کننده قطعاً در هنگام دعا کردن صفات خداوند متعال و خصایص الوهیتی که ذکر کردیم را در ذهن خودش مستحضر دارد، به همین دلیل است، که در چنین مواقعی خواندن غیر خدا شرک محسوب می‌‌شود.

پس وقتی یک بت پرست، ستارگان آسمانی، یا فرشتگان و یا جنات را می‌خواند، یا وقتی یک نصرانی حضرت مریم ‘یا حضرت عیسی ÷را می‌‌خواند یا وقتی یک مسلمان جاهل بنده نیکوکاری که غائب است یا مرده‌ای را می‌‌خواند.