پیشگفتار

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله حمدا کثيرا طيبا مبارکا فيه حمدا کما يليق بجلال وجهه وعظيم سلطانه وقال عز ذکره ﴿فَإِذَا قُضِيَتِ ٱلصَّلَوٰةُ فَٱنتَشِرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَٱبۡتَغُواْ مِن فَضۡلِ ٱللَّهِ﴾ [الجمعة: ١٠]، وقال أيضاً ﴿وَقُلِ ٱعۡمَلُواْ فَسَيَرَى ٱللَّهُ عَمَلَكُمۡ وَرَسُولُهُۥ وَٱلۡمُؤۡمِنُونَۖ وَسَتُرَدُّونَ إِلَىٰ عَٰلِمِ ٱلۡغَيۡبِ وَٱلشَّهَٰدَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ١٠٥﴾ [التوبة: ١٠٥] والصلاة والسلام على القائل رحمة للعالمين نبينا محمد عليه أفضل الصلاة وأتم التسليم إذ يقول «مَا أَكَلَ أَحَدٌ طَعَامًا قَطُّ خَيْرًا مِنْ أَنْ يَأْكُلَ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ وَإِنَّ نَبِيَّ اللَّهِ دَاوُدَ عَلَيْهِ السَّلَام كَانَ يَأْكُلُ مِنْ عَمَلِ يَدِهِ»[١] وعلى آله وصحبه أجمعين ومن تبعهم بإحسان إلى يوم الدين.

اما بعد:

انسان از زمانی که چشم به جهان می‌گشاید، تا وقتی که چشم از دنیا بر می‌بندد، نیاز به خوراک و پوشاک و مسکن دارد؛ و برای دست‌یابی به این امکانات، باید کار و کوشش نماید. هرگاه انسان از کار و تلاش دست بکشد، با فاجعه مواجه شده و راه‌های کسب معاش او مسدود می‌شوند و زندگی‌اش مورد تهدید قرار می‌گیرد؛ خداوند تعالی نیز می‌فرماید: ﴿وَأَن لَّيۡسَ لِلۡإِنسَٰنِ إِلَّا مَا سَعَىٰ٣٩﴾[النجم: ٣٩]، «و انسان جز آنچه کرده است ندارد.»؛ در نتیجه کار و تلاش، از زمان پیدایش انسان، تا کنون جزء زندگی و لازمه حیات وی بوده و می‌باشد.

در عصر حاضر، برای حسن تنظیم و پیامد‌های ارزنده‌ی کار، برنامه‌های دیگر اجتماعی و اقتصادی در معرض اجرا قرار می‌گیرند و همه ساله توسط دانشمندان و پژوهشگران و کارشناسان و برخی از سازمان‌های مختلف در خصوص اصول کار و کارگری، کارفرما‌ها و غیره و زمینه‌های رشد کار و اقتصاد مقالات، کتب و تالیفات زیادی به منتشر می‌شوند، تا رشد چشمگیر از یک جهت و فایق آمدن بر چالش‌ها از جهت دیگر مساعد گردیده و خدمات ارزنده‌ای صورت گیرد. در واقع مشکل بیکاری و چالش‌های اقتصادی آن در افغانستان از موضوعاتیست که افکار بسیاری از مردم جامعه ما را تسخیر نموده است. اما متأسفانه عده‌ای از افراد، این مشکلات را ابزاری برای رسیدن به آرمان‌ها و آرزو‌های شخصی خود قرار داده‌اند و متوجه این مطلب نیستند که پیامدهای بیکاری تهدیدیست علیه امنیت، سلامتی و ثبات جامعه‌ی خودشان؛ و وجود بیکاری باعث فقر، بر انگیختن فتنه و آشوب‌ها و سرانجام از بین بردن اخوت مردم می‌گردد؛ همچنین عواقب بیکاری، خانواده‌ها را تهدید می‌کند، چرا که از هر جهت باعث بروز چالش‌ها وآسیب‌های متعددی می‌گردد. بیکاری خطری است برای تکامل، پیوستگی، وحدت و استقرار خانواده. با تأسف باید گفت که امروزه بجای این‌که مسؤولین به مشکلات و چالش‌های جامعه رسیدگی کنند، به روش‌های مختلف، بخصوص رسانه‌های گروهی و به شکل غیر مستقیم بیش از پیش بر این مشکلات دامن می‌زنند و بجای این‌که جوانان را از منجلاب بیکاری، فقر و انحرافات اخلاقی نجات دهند، انگیزه‌های جوانان را به سمت رذالت سوق داده و جامعه را به تباهی می‌کشانند.

از سوی دیگر، دولت از کار و تولید اقتصادی پشتیبانی نمی‌کند، بلکه برعکس کسانی‌ را که به تأسیس کارخانجات می‌پردازند، تا زمینه شغل‌های مختلف را برای جوانان فراهم آورند، مجبور به پرداخت مالیات‌های سنگین می‌کنند و قیمت صرفیه برق‌شان در تولیدات چند برابر می‌باشد؛ این‌گونه کارخانه‌ها، قدرت رقابت با واردکنندگان محصولات صنعتی را نداشته و چرخ‌های‌شان متوقف می‌شود؛ علاوه بر آن نساجی‌های کشور، از جمله کارخانه‌های نیمه ملی بود و برخی از آن‌ها حتی در زمان رژیم طالبان نیز فعال بود، ولی در حال حاضر بخاطر بی‌مهری دولت‌مردان به تولید داخلی، متوقف گشته است و بجای اشتغال زایی، اشتغال زدایی رخ داده است! وجود بیکاری در جامعه، فقر اجتماعی را به بار آورده و جامعه را به چند طبقه تقسیم نموده است؛ و این مسئله، خطری اساسی برای آزادی و استقلال کشور می‌باشد؛ چرا که وقتی مردم بیکار شوند، فقر دامن‌گیرشان می‌گردد و به فکر پاسداری از ارزش‌ها و مقدسات دینی و ملی نمی‌باشند، چون دولت شکم او را سیر ننموده، آرامش و امنیت را بر قرار نکرده و ملت خود را نجات نداده است. پس راه حل چیست؟ می‌بینیم اسلام عزیز به موضوع بیکاری که چالش اجتماعی است مانند سایر مشکلات جامعه اسلامی اهتمام داشته و راه حل‌های علاج آن‌را نیز بیان نموده است. اما این ضعف مسلمان‌هاست که به قرآن و سنت پیامبر  ج مراجعه نمی‌نمایند؛ به همین خاطر است که روز بروز به مشکلات‌شان افزوده می‌‌شود. بیایید برای نجات جامعه از این خطر، به دستورات دین مبین اسلام عمل نماییم، تا از سعادت دنیا و آخرت بهره‌مند گردیم. اسلام عزیز کار را وسیله بزرگ و اولین سلاح در میدان نبرد علیه بیکاری و زدودن فقر دانسته، تا سبب جلب ثروت و جذب منفعت شده و موجب عمران و آبادانی در روی زمین شود. بنابر آن خواستم رساله خود را تحت عنوان " کار واهمیت آن در رشد اقتصاد اسلامی " تهیه و ترتیب نمایم، تا وسیله‌ای برای رفع چالش‌ها شده و در میان فرهنگیام تأثیر مثبت خود را ایفا کند. وما توفيقي إلا بالله.

[١]- مُخْتَصَر صَحِیحُ الإِمَامِ البُخَارِی (٢/٢٢) لأبی عبد الرحمن محمد ناصر الدین، بن الحاج نوح بن نجاتی بن آدم، الأشقودری الألبانی (المتوفى: ١٤٢٠هـ) الناشر: مکتَبة المَعارف للنَّشْر والتوزیع، الریاض الطبعة: الأولى، ١٤٢٢ هـ - ٢٠٠٢ م عدد الأجزاء: ٤