کارهای مکروه
کره (به ضم کاف وفتح آن) دو لغت است، به معنای (ابا ورزیدن). گفته میشود: کره یکره کرها (به فتح وضم) و کراهت و کراهیت (به تخفیف و تشدید) عبارت است از: ضد رضا و محبت.[١١١]
و در نزد اصولیها: «مکروه عبارت است از هر آن چیزیکه شریعت از انجام آن زجر داده و بر اقدام آن ملامت نکرده باشد»[١١٢]
و همچنان تعریف کردند که: «چیزی که ترک آن بهتر از انجامش باشد، مکروه است»[١١٣].
و در نزد فقهای اسلام مکروه آنست که "بر ترک آن ثواب و بر فعل آن عقابی نباشد"[١١٤]
برشمردن کار مکروه و بیان اعیان آن دشوار است، و گاهی تشخیص آن از مباح نیز مشکل است؛ مخصوصا کارهای کسانی که فهمی از فقه اسلامی ندارند، و از فقها نیز نمیپرسند تا آنها احکام مربوط به آن کار را به آنها بیاموزند؛ بنابراین سعی میکنیم سلسله ضوابط و معیارهای عام را در ذیل بگذاریم تا وسیلهای برای شناخت انواع مکروهات گردد.
برخی از انواع کارهای مکروه عبارتند از:
کارهایی که با اخلاق و ارزشها و عادات پسندیده در تعارض باشند.
تمام کارهایی که در تعارض با مندوبات باشند.
کارهایی که موجب تفریق و پراکندگی ثروتهای مسلمانان گردد و پیامد مثبتی از آن تحقق نیابد.
هر کاری که منجر به تحلیل شود؛ و یا در استفاده مشروع منجر به زیادهروی گردد.
هر کاری که مانع کارهای واجب گردد.
کارهایی که منتهی به مکروهات شوند.
کاری که سبب تضییق روزگار مردم گردیده و یا سبب احتکار مصدر رزقشان شود.
کاری که ضرورت و ناتوانی مردم، زمینه کار و استفاده جویی یک فرد گردیده باشد.
کارهایی که کراهت دارند، عبارتند از: کارهایی که گاهی موجب برانگیختن نعرهها گردد و یا باعث رقابتهای گروهی و تعصبات شود.
کاری که زمینه اشتراک با کفار را فراهم کند و در آن ضرورت مشروعی دیده نشود.
کاری که موجب ضرر بیشتر به دین و یا دنیای مسلمانان گردد.
کاری که اوقات و زندگی مردم بدون دست آوردی ضایع گردد.
هر کاری که مردم را تشویق به کارهایی کند که مناسب حال شان نباشد.
و مثالهایی از این قبیل.
[١١١]- تاج العروس من جواهر القاموس، زبیدی (ص: (۱۷۲، ۱۷۳)، محمد بن محمد بن عبدالرزاق الزبیدي، القاهره مصر، دار الهدایة. و معجم مقاییس اللغة (۹/۴۰۸ـ۴۰۹).
[١١٢]- البرهان في أصول الفقه، جوینی (۱/۳۱۳) أبو المعالی عبدالملک بن عبدالله الجوینی؛ البرهان في أصول الفقه، المنصورة مصر، دار الوفاء للنشر، نشر ١٤١٨ هـ.
[١١٣]- روضة الناظر وجنة المناظر (ص: ۴۱).
[١١٤]- الشرح الممتع على زاد المستقنع، ابن العثیمین (۴/۱۰۲)، محمد بن صالح بن محمد عثیمین المقبل الوهیبی التمیمی، بیروت لبنان، دار ابن الجوزی، چاپ: اول، ١٤٢٢ - ١٤٢٨ هـ.