مقدمه
الحمدلله وحده والصلاة والسلام علی رسول الله وعلی آله وصحبه أجمعين وبعد:
در واقع زندگی انسان بدون کار و اقتصاد پیش نمی‌رود، زیرا از زمانی که خداوند متعال آدم ÷ را آفرید و بر زمین فرود آورد، تا قیام قیامت، زندگی مردم وابسته به کار و اقتصاد می‌باشد.
کار از حیث نوع، اندازه، مقدار و تأثیر آن در رشد اقتصاد، از یک زمان تا زمانی دیگر و بر حسب اختلاف احوال مردم، شرایط زندگی، نیازها و توانایی‌های‌شان متفاوت است. امروزه برای کار منزلت و شأن بزرگی قائل شده‌اند، بطوری که پیش از این از منزلت و جایگاه کنونی برخوردار نبود؛ و گستردگی و زمینه‌ی کاری و پیشرفت وسایل و اختلاف مقاصد، این منزلت را به آن داده است.
بنده در این رساله، در مورد حقیقت کار و انواع آن که در رشد اقتصاد و رفع نیازمندی‌های مسلمانان مؤثر هست، بحث خواهم کرد؛ همچنین تفاوت‌هاى موجود میان کارگر مسلمان و غیر مسلمان از جهت کار و توانایی و تولید را مورد بحث قرار خواهم داد، زیرا این امر ضامن رشد کار و ظهور تاثیرات مثبت آن در اقتصاد جامعه و توسعه‌ی آن در زمینه‌های مختلف با استخدام وسایل و آلات می‌باشد.
و در اخیر در رابطه با احکام کار و فعالیت‌های اقتصادی از دیدگاه شرع تحقیق نموده و کار واجب، مندوب، مباح، مکروه و حرام را مورد بررسی قرار خواهم داد؛ علاوه بر این‌ها نگاهی گذرا به مسائل متعلق به کار و عبادت کارگران، مانند فرایض، واجبات و محرمات خواهم داشت.
ارائه مشکل:
متأسفانه اکثر مسلمانان از حقیقت کار و تأثیر مثبت آن در رشد اقتصاد و خود کفایی و تأثیر منفی بیکاری بر فرد و جامعه و احکام مخصوص آن از دیدگاه شرع، آگاهی و بینشی ندارند و چنین فضایی، بستری است برای ایجاد و رشد مفاسد اجتماعی متعدد. و اگر افراد جامعه با درک مسؤولیت و تحقق بخشیدن به اهداف مشروع زندگی گام بردارند و خود را مصروف و مشغول کار نمایند، مصالح بزرگی را در دور یا نزدیک بدست خواهند آورد؛ برعکس، اجتناب از کار و اشتغال؛ و برگزیدن زندگی راحت و آسوده، مسلمانان را با شر بزرگی روبرو می‌کند؛ علاوه بر آن زمینه‌ی استعانت و مددخواهی از بیگانگان و غالبا کشور‌های غیر مسلمان را که هیچ اصل مشترک عقیدتی، ایمانی و اخلاقی با ما ندارند، فراهم می‌کند؛ این‌گونه مسلمانان به عناوین مختلف و ناخودآگاه مورد شکار دشمن قرار گرفته و آسیب‌های گوناگونی، اعم از تخریب عقیده و رخنه کردن در عمق جامعه مسلمان که باعث شیوع فساد در میان مسلمانان می‌گردد، متوجه آنان می‌شود.
لذا باید برای کار و اهمیت آن در نهضت مسلمانان و رشد اقتصاد، توجه بیشتری قایل شد و آن را از اولویت‌های جامعه معرفی نمود، زیرا تمام بخش‌های جامعه بر مبنای اقتصاد است که بهبود یافته و سر و سامان می‌یابند؛ و در صورت بی‌توجهی و غفلت از این مسؤولیت بزرگ، شاهد تأثیرات مستقیم و ناگواری در عقیده، اخلاق، سیاست، اقتصاد و غیره می‌باشیم. لذا تحقیق و بررسی و پژوهش در ابعاد مختلف این موضوع، موجب ایجاد بیداری در جامعه شده و از شدت چالش‌ها می‌کاهد و ما را به مطلوب نزدیک‌تر می‌سازد و باید برای رفع معضلات اقتصادی تا حد توان از متخصصین و افراد با کفایت کار گرفت و فقر و بیچارگی را که دامن‌گیر افراد جامعه می‌گردد، از آن دور نمود.
در این بخش پیامد‌های منفی بیکاری را که در رکود و شکست جامعه نقش برجسته‌ای ایفا می‌کند، ذکر می‌کنم:
١- باعث فقر و تنگدستی افراد و حکومت می‌گردد.
٢- استقلال و عزت نفس به مرور زمان از دست می‌رود.
٣- ذلت بر همه؛ اعم از ملت و حكومت مسلط می‌گردد.
٤- تاثیرات منفیِ عمیقی در اعتقاد و گرایش دینی گذاشته و در اکثر موارد به کفر والحاد نیز می‌انجامد.
٥- خیرات و نعمت‌های خدادادی بدون استفاده به هدر می‌رود.
٦- ایجاد ضعف و خود باختگی در برابر دشمنان در مسلمانان رونما می‌شود.