د: ضعف و ناتوانی اقتصاد مسلمانان
عامل مهم و قوی که در ضعف اقتصاد مسلمانان نقش دارد، ترک کار است که آن را از دو نگاه مورد بررسی قرار میدهیم:
اول: تعطیل شدن انتاج و تولیدات مسلمان: به این معنا که مسلمان مکلف به تأمین هزینههای زندگی خود است، هزینههایی چون هزینههای درمانی، اجتماعی و غیره، اما از آن سو هیچ عاید و تولیدی ندارند و اینجاست که یک شخص مصرفگرا و باری بر دوش اقتصاد امت میباشد.
دوم: بیرون شدن ثروت نقدی کشورهای اسلامی به خارج از کشور:
این روند به شیوههای مختلف صورت میپذیرد، در کشورهای عربی اکثر کارگران غیر مسلماناند و ثروت بزرگی را از این کشورها به کشورهای غیر اسلامی انتقال میدهند؛ و خیرات و منابع طبیعی برخی از این کشورها را به بهانههای گوناگون مورد استفاده مقرار میدهند و این شکستی بزرگ برای اقتصاد مسلمانان است. این وضعیت مسلمانان به شکل عمومی است، اما وقتی بطور خاص و موردی بررسی شود و قدرت تولیدی کارگر مسلمان با تولید کارگر غیر مسلمان دیده شود، قابل مقایسه نیست، بنابر اسباب و عوامل موثری که وجود دارد. مشکل هم در این نقطه است.