بیان احکام تیمم
مسئله ۱۳۵: اگر شخص در بیابان است و معلوم نیست که آب در کجا است و کسی هم در آنجا نیست که سوال نماید در این چنین موقعی می‌تواند تیمم بگیرد. و اگر کسی بود و آن در یک کیلومتری شرعی نشان آب را داد و گمان غالب است که راست می‌گوید یا به دیگر علامتی پی برد که در این اندازه مسافت آب است اگر در تلاش آب به خود شخص و رفقاء مشقتی پیش نمی‌آید طلب کردن آب لازم است، و پیش از جستجو تیمم جائز نیست و اگر یقین بوجود آب باشد آوردن آن واجب است.
تبصره: کیلومتر شرعی طبق تحقیق علماء یک هزار و یک صد و بیشت و پنج متر است در صورتی که کیلومتر معمولی یک هزار متر است.
مسئله ۱۳۶: اگر محل آب معلوم شد ولی یک کیلومتر شرعی دورتر است، آوردن آب واجب نیست، بلکه تیمم جائز است.
مسئله ۱۳٧: اگر از آبادی به اندازه یک کیلومتر دور است و از یک کیلومتر نزدیک‌تر آب نیست تیمم جائز است، خواه مسافر باشد یا نه.
مسئله ۱۳۸: اگر در راه به چاه آبی رسید ولی دلو و ریسمان نبود تیمم جائز است.
مسئله ۱۳٩: اگر در وسط راه آب یافت ولی به اندازه‌ای بود که یک مرتبه بیشتر اعضاء چهارگانه را نمی‌تواند بشوید تیمم جائز نیست بلکه این اعضاء را شسته مسح سر نماید و سنت‌های وضوء را ترک نماید و اگر این اندازه آب نبود باید تیمم بگیرد.
مسئله ۱۴۰: اگر مرض به واسطه استعمال آب زیاد می‌گردد و یا در صحت تاخیر پیدا می‌شود تیمم بگیرد، و اگر استعمال آب مطلقا مضر است حکم آن همین است و اگر آب سرد مضر است گرم کرده شود مگر که وسائل گرم کن موجود نشود.
مسئله ۱۴۱: اگر آب در مسافت کم‌تر از یک کیلومتر وجود دارد، برای زن به واسطه شرم کردن از مردها تیمم زدن جائز نیست بلکه تا حد امکان حجاب کرده آب بیاورد و در محل خلوت وضوء گرفته نماز بخواند.
مسئله ۱۴۲: تا مادامی که برای نماز خوان آب میسر نشود تیمم زده نماز را بخواند و هیچ وقت وسوسه بخود راه ندهد.
مسئله ۱۴۳: اگر آب به قیمت داده می‌شود، در اینصورت اگر اضافه از مخارج سفر پول در اختیار داشت و قیمت هم قیمت روز بود آب خریداری نماید و تیمم جائز نیست، و اگر پول اضافه از هزینه سفر نداشت یا داشت ولی از قیمت روز زیادتر بود تیمم گرفتن جائز است.
مسئله ۱۴۴: اگر هوا سرد است که وضوء یا غسل سبب مریضی می‌شود تیمم جائز است.
مسئله ۱۴۵: اگر بیشتر بدن کسی زخم داشت یا آبله و سرخک بیرون کرده تیمم زده نماز بخواند.
مسئله ۱۴۶: اگر در بیابان تیمم زد و نماز بخواند و آب در همان نزدیکی یافت میشد ولی اطلاع نداشت نماز و تیمم هر دو جائز است و بعد از آگاهی اعاده لازم نیست.
مسئله ۱۴٧: اگر در راهی با چند رفیق همسفر است و رفقاء آب دارند از آن‌ها مطالبه کند اگر آب دادند وضوء بگیرد، و إلا تیمم زده نماز بخواند، و اگر به گمان اینکه رفقاء آب نخواهند داد تیمم زد و نماز بخواند و بعد مطالبه کرد و به او آب دادند باید وضوء گرفته نماز را دو مرتبه بخواند.
مسئله ۱۴۸: اگر ظرفی سربسته از آب زمزم همراه داشت تیمم گرفتن جائز نیست بلکه سر آن را باز کرده با آن وضوء بگیرد مگر آب خیلی کم باشد که کفایت شستن یک مرتبه اعضاء چهارگانه را نکند در آن صورت تیمم بگیرد.
مسئله ۱۴٩: اگر آب برای آشامیدن داشت و از آشامیدن بیشتر نبود تیمم جائز است.
مسئله ۱۵۰: اگر برای شخص جنب غسل مضر بود و وضوء ضرر نداشت باید وضوء بگیرد و بعوض غسل تیمم زند.
مسئله ۱۵۱: اگر کسی احتیاج به غسل و وضوء دارد یک تیمم برای هر دو کافی است.
مسئله ۱۵۲: زمین و هر چیزی که از جنس زمین باشد تیمم با آن جائز است.
تبصره: هرچیزی که با آتش نسوزد و باز نشود از جنس زمین است و هر چیزی بسوزد و یا باز شود از جنس زمین نیست و بر خاکستر تیمم زدن جائز نیست.
مسئله ۱۵۳: بر ظروفی که از مس و شیشه و برنج و امثال این‌ها ساخته شده و همچنین بر لباس تیمم جائز نیست ولی اگر بر روی آن‌ها گرد باشد که به سبب دست زدن گرد بلند شود تیمم جائز است و بر ظروف سفالی تیمم جائز است، خواه گرد باشد یا نه.
مسئله ۱۵۴: اگر بر سنگ قطعا گرد نباشد تیمم جائز است و همچنین بر آجر.
مسئله ۱۵۵: بر گل تیمم جائز است مگر مناسب نیست، و اگر غیر از گل دیگر چیزی یافت نشد مقداری از گل را در دستمال بسته تا خشک شود بعد بر آن تیمم زند.
مسئله ۱۵۶: اگر بر زمین بول یا دیگر نجاستی ریخته که بر اثر آفتاب خشکیده و بوی آن از بین رفته بر آن زمین تیمم جائز نیست ولی نماز خواندن جائز است.
مسئله ۱۵٧: همانطور که در عوض وضوء در موقع عذر تیمم جائز است در عوض غسل نیز جائز است و طریق هر دو یکی است.
مسئله ۱۵۸: اگر برای آموختن به کسی تیمم گرفت و نیت تیمم نداشت آن تیمم جائز نیست به واسطه اینکه نیت در تیمم فرض است.
مسئله ۱۵٩: در وقت تیمم گرفتن همین اندازه نیت داشته باشد که برای حصول پاکی تیمم می‌زنم یا برای نماز خواندن کافی است.
مسئله ۱۶۰: اگر برای مساس قرآن تیمم گرفته شد نماز خواندن با آن تیمم جائز نیست و اگر برای نماز خواندن تیمم زد می‌تواند با آن نماز دیگری را بخواند و قرآن را مساس کند.
مسئله ۱۶۱: اگر کسی تیمم گرفت و نماز خواند بعدا آب در وقت میسر گشت اعاده نماز واجب نیست.
مسئله ۱۶۲: اگر آب از یک کیلومتر کم‌تر دور است ولی وقت تنگ است که به رفتن در محل آب وقت فوت می‌شود تیمم جائز نیست باید محل آب برود وضوء بگیرد اگر وقت باقی ماند فبها وإلا نماز را قضائی بجا آورد.
مسئله ۱۶۳: اگر در موقع وجود آب برای مساس کردن قرآن تیمم گرفت جائز نیست.
مسئله ۱۶۴: اگر امید رسیدن به آب در آخر وقت بود در اول وقت برای نماز تیمم نزند بلکه انتظار کشد اگر در آخر وقت به آب رسید وضوء گرفته نماز بخواند و اگر نرسید تیمم گرفته نماز را اداء نماید، و اگر در اول وقت به تیمم نماز خواند جائز است ولی سعی شود که وقت به کراهیت نکشد.
مسئله ۱۶۵: اگر آب موجود است ولی این خوف است که اگر وضوء گیرد از ماشین یا قطار می‌ماند یا در سرچشمه آب مار یا دیگر گزنده یا درنده موجود است تیمم جائز است.
مسئله ۱۶۶: اگر در میان وسائل سفر آب برای وضو بود ولی فراموش کرده تیمم گرفت و نماز خواند بعد به یادش آمد اعاده نماز واجب نیست.
مسئله ۱۶٧: به هر چیزی که وضوء می‌شکند تیمم نیز می‌شکند و قدرت بر آب نیز شکننده تیمم است، و اگر تیمم گرفت و راه می‌رفت تا از اندازه شرعی کم‌تر به آب باقی ماند تیمم شکست.
مسئله ۱۶۸: اگر به واسطه مرض تیمم گرفت و بعد مرض مرتفع گشت بطوری که استعمال آب مضر نبود تیمم می‌شکند.
مسئله ۱۶٩: اگر به واسطه نبودن آب تیمم گرفت و بعد مریض شد به مرضی که استعمال آب ضرر داشت و آب هم میسر گشت تیممش باطل است باید مجددا تیمم بگیرد، و اگر احتیاج به غسل داشت و غسل کرد ولی کمی از بدن خشک ماند و آب تمام شد باید تیمم گیرد و هرگاه آب یافت محل خشک مانده را بشوید.
مسئله ۱٧۰: اگر بدن یا لباس نجس است و احتیاج به وضوء هم دارد و آب به اندازه کافی نیست بدن یا لباس را بشوید و بجای وضوء تیمم گیرد.