احکام اذان و اقامه
مسئله ۵٩۴: اذان و اقامت سنت مؤکده می‌باشد، فقط برای نمازهای فرض، اگر چه تنهاگزار باشد، و یا نماز وقتی یا قضائی را بخواند، و یا مسافر و یا مقیم باشد.
مسئله ۵٩۵: اذان و اقامت برای مردان سنت است و برای زنان مکروه است.
مسئله ۵٩۶: اذان پانزده جمله می‌باشد: «اللهُ أَكْبَرُ»چهار مرتبه، یعنی خدای تعالی بزرگ‌تر از آن است که او را وصف کند، «أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ»دو مرتبه یعنی شهادت می‌دهم اینکه هیچ معبودی سزاوار پرستش نیست غیر از خدای یگانه و یکتا، «أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَ رَسُوْلُ اللهِ»دو مرتبه یعنی شهادت می‌دهم اینکه محمدجفرستاده شده خداست، «حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ»دو مرتبه یعنی بشتاب برای نماز، «حَيَّ عَلَى الفَلاَحِ»دو مرتبه یعنی بشتاب برای رستگاری، «اللهُ أَكْبَرُ»دو مرتبه یعنی خداوند بزرگوارتر است از آنچه که او را وصف نمایند، «لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ»یک مرتبه یعنی خدائی سزاوار پرستش نیست مگر خدائی یکتا و بی‌همتا است.
مسئله ۵٩٧: در اذان صبح بعد از «حَيَّ عَلَى الفَلاَحِ»دو مرتبه «الصَّلاةُ خَیرٌ مِنَ النَّومِ»گفته شود، یعنی نماز بهتر است از خواب، و در اقامت بعد از «حَيَّ عَلَى الفَلاَحِ»دو مرتبه «قَد قَامَتِ الصَّلاةُ»گفته شود یعنی به تحقیق که نماز اقامه شد.
مسئله ۵٩۸: در اذان بعد از گفتن هر کلمه به اندازه‌ای که شنونده او را اجابت نماید درنگ کند و در گفتن اقامت تعجیل نماید.
مسئله ۵٩٩: اذان به فارسی جائز نیست، اگرچه دانسته شود که این اذان است.
مسئله ۶۰۰: پنج چیز برای مؤذن مستحب است.
۱) اینکه اذان دهنده شخص پرهیزگار باشد.
۲) دانا به دستورات شریعت باشد و اوقات نماز را خوب بشناسد.
۳) با وضوء متوجه به طرف قبه اذان دهد.
۴) در موقع اذان دست‌ها را در گوش‌های خود بنماید.
۵) در موقع گفتن «حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ»روی خود را بطرف راست و در موقع «حَيَّ عَلَى الفَلاَحِ»بطرف چپ بگرداند.
مسئله ۶۰۱: باید آنقدر فاصله بین اذان و اقامه باشد که مقتدیین حاضر گردند ولی با مراعات کردن وقت مستحب نماز.
مسئله ۶۰۲: در اذان مغرب فاصله بین اذان و اقامه به اندازه قرائت سه آیه مستحب است.
مسئله ۶۰۳: خوش آوازی که منجر به تغییر کلمات گردد در اذان مکروه است.
مسئله ۶۰۴: اذان دادن واقامه گفتن بی‌وضوء، و جنب، و کودک هنوز عقل ندارد، و دیوانه و مست، و زن، و فاسق، و نشستن مکروه است.
مسئله ۶۰۵: صحبت کردن در بین اذان و اقامه مکروه است، اگر مؤذن در بین اذان صحبت کرد مستحب است که اذان اعاده شود.
مسئله ۶۰۶: در روز جمعه اگر در مسجدی غیر از مسجد جامع برای ادای نماز ظهر اذان داده شود مکروه است.
مسئله ۶۰٧: برای نمازهای قضائی اذان و اقامه سنت است و اگر چه نماز فوتی را می‌خواست قضائی بجا آورد برای اولین وقت قضائی اذان و اقامه سنت است، و برای باقی مخیر است می‌خواهد اذان و اقامه بگوید، و می‌خواهد تنها اقامه بگوید.
مسئله ۶۰۸: کسانی که اذان را می‌شنوند باید سکوت نمایند و مؤذن را اجابت نمایند مثل مؤذن آن‌ها هم آهسته کلمات را بگویند، و موقعی که مؤذن «حَيَّ عَلَى الصَّلاةِ»و «حَيَّ عَلَى الفَلاَحِ»می‌گویند، شنوندگان «لاَ حَوْلَ وَلاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ العَلِيِّ العَظِيمِ»بگویند، یعنی نیست گردیدن از معصیت و نیست قدرت بر طاعت مگر به کمک خدای بلند و بزرگ. و در اذان صبح بعد از گفتن مؤذن «الصَّلاةُ خَیرٌ مِنَ النَّومِ»کلمه «صَدَقتَ وَبَرَرتَ»را بگویند، یعنی راست گفتی و نیک نمودی.
مسئله ۶۰٩: بعد از اذان سنت است که خود اذان دهنده و شنوندگان این دعا را بخوانند:
«اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاَةِ القَائِمَةِ، آتِ مُحَمَّداً الْوَسِيْلَةَ وَالْفَضِيْلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَاماً مَحْمُوْداً الَّذِيْ وَعَدْتَهُ، إِنَّكَ لاَ تُخْلِفُ الْمِيْعَادَ» [۱٩].
[۱٩] ترجمه: بار الها! اى پروردگارِ این نداى کامل و نماز بر پا شونده، به محمدجوسیله «مقامى والا در بهشت» و فضیلت عنایت بفرما، و او را به «مقام شایستهاى» که وعده فرمودهاى نایل بگردان، همانا تو خُلف وعده نمی‌کنى.