احکام عشر
مسئله ٩۶۸: زمین دو قسم است:
۱) عشری.
۲) خراجی.
زمین عشری: عبارت از زمینی است که مسلمانها آن را از کفار به قدرت و غلبه گرفته و در میان افراد مسلمان آن را تقسیم نمودهاند، یا اهل آن سرزمین به میل و رغبت خود اسلام آوردهاند.
و خراجی: عبارت از زمینی است که بعد از غلبه مسلمانان آن را به خود ساکنین واگذار کرده و از آنها جزیه گرفتهاند.
مسئله ٩۶٩: در صورت نامعلوم بودن حالت اولیه منطقه زمین اگر بطور ارثی از مسلمانی به مسلمان دیگر انتقال یافته این زمین عشری است، و اگر در دست کفار است یا از کافری خریداری شده است خراجی است.
مسئله ٩٧۰: زمین عشری که محصول آن فقط به آب باران بدست میآید و احتیاجی به آبداری و کود و غیره ندارد عشر کامل واجب میشود، و اگر از آب قنات و چاه عمیق و غیره آب داده میشود و احتیاج به کود و زحمات دارد نصف عشر واجب میشود.
مسئله ٩٧۱: در هر دو نوع زمین هرگونه محصولی بدست آید اگر از آب باران باشد عشر، و اگر از آب قنات و چاه باشد نصف عشر واجب میگردد، کم باشد یا زیاد هر چه میخواهد باشد.
مسئله ٩٧۲: در زمین عشری، یا کوه، یا جنگل اگر زنبور عسل تولید عسل کرد بر آن عشر واجب میگردد.
مسئله ٩٧۳: اگر کسی در میان منزل خود درخت یا سبزیجات دیگر کاشت، در آن عشر واجب نمیشود هرچند باشد.
مسئله ٩٧۴: اگر کافری زمین عشری را از مسلمانی خرید عشریت آن بر طرف میشود، و اگر بعدا بدست مسلمانها افتد عشری نخواهد گشت.
مسئله ٩٧۵: اگر زمین عشری به وسیله زارع کاشته میشود عشر بر زارع و مالک هر دو واجب میشود، و اگر زمین بدست اجاره کننده است عشر بر اجاره کننده واجب است نه اجاره دهنده.