احکام اعتکاف
مسئله ٩۰۱: اعتکاف در لغت به معنی درنگ کردن، و اصطلاحا به معنی اقامت گزیدن در مسجدی که نماز پنجگانه با جماعت در آن خوانده می‌شود با نیت و پاک بودن از حیض و نفاس و جنابت.
مسئله ٩۰۲: از بیان فوق دانسته شد که: برای اعتکاف سه چیز لازم است:
۱) در مسجد جماعت نشستن.
۲) به نیت اعتکاف در مسجد درنگ کردن و نشستن، لذا بدون اراده و نیت معتکف گفته نمی‌شود، و برای صحت نیت اسلام و عقل شرط است.
۳) از حیض و نفاس و جنابت پاک بودن، لهذا زن در حالت حیض و نفاس و جنابت و مرد در حالت جنابت نمی‌تواند به اعتکاف بنشیند.
مسئله ٩۰۳: اعتکاف بر سه قسم است:
۱) واجب.
۲) سنت.
۳) مستحب.
واجب عبارت از اعتکافی است که نذر کند، خواه معلق به شرط باشد مثل اینکه: نذر کند که اگر برادرم به سلامت از مسافرت آمد ده روز برای خدا اعتکاف می‌نشینم، یا غیر معلق به شرط، مثل اینکه نذر کند که برای خدا ده روز به اعتکاف می‌نشینم.
سنت مؤکده ده روز آخر ماه مبارک رمضان است، پیغمبر اکرمجاین ده روز را بالالتزام به اعتکاف می‌نشستند، ولی به ادای بعضی از ذمه دیگران ساقط می‌شود.
مستحب غیر از ده روز آخر ماه رمضان خواه در روز اول ماه باشد یا وسط یا در ماه‌های دیگر.
مسئله ٩۰۵: برای اعتکاف واجب روزه شرط است، لذا اگر کسی به اعتکاف بنشیند روزه باید بگیرد اگرچه نیت نگرفتن روزه را بکند، به همین جهت اگر نیت اعتکاف شب را کرد لغو است، و اگر نیت اعتکاف روز را نمود شب بالتبع داخل است، و باید شب‌ها را به اعتکاف بنشیند.
مسئله ٩۰۶: اگر کسی فقط نیت یک روز اعتکاف نمود شب داخل نمی‌شود.
مسئله ٩۰٧: در اعتکاف مسنون روزه هست، لذا شرط کردن روزه لازم نیست، البته در اعتکاف مستحب احتیاط شرط روزه است.
مسئله ٩۰۸: اعتکاف واجب حداقل باید یک روز باشد و بیشتر آن را حدی نیست، و اعتکاف سنت مؤکده ده روز آخر ماه رمضان است، و برای اعتکاف مستحب مقداری تعیین نیست یک روز، نصف روز، یک ساعت و یا کم‌تر باشد.
مسئله ٩۰٩: در حالت اعتکاف دو قسم کار حرام است، یعنی از ارتکاب آن واجب و سنت فاسد می‌شود، و باید قضائی گرفته شود، و اعتکاف مستحب خاتمه می‌یابد:
۱) از محل اعتکاف بدون ضرورت بیرون شدن.
۲) مقاربت با زن نمودن و بس و بازی کردن.
مسئله ٩۱۰: ضرورت‌هائی که معتکف می‌تواند برای آن‌ها از محل اعتکاف بیرون شود و اعتکاف فاسد نمی‌شود بر دو قسم است:
۱) طبعی، مثلا ۱- توالت رفتن، ۲- غسل از جنابت نمودن، ۳- تهیه نمودن غذا در صورتی که کسی نباشد که برایش تهیه نماید.
۲) ضرورت شرعی مثل اداء نماز جمعه.
مسئله ٩۱۱: بعد از اداء ضرورت شخص معتکف باید فورا به مسجد محل اعتکاف خود برگردد، و اگر امام اعتکاف را در مسجد جامع گذرانید با کراهیت جائز است.
مسئله ٩۱۲: اگر به فراموشی محل اعتکاف خود را ترک نمود اعتکاف فاسد است.
مسئله ٩۱۳: ترک کردن محل اعتکاف به واسطه عذری که بسیار واقع نمی‌شود منافی اعتکاف است، مثلا بعیادت مریض رفتن یا برای نجات دادن غرق شونده، یا خاموش کردن آتش، یا از ترس افتادن سقف مسجد بیرون شدن در تمام این صورت‌ها بیرون شد گناه نیست، بلکه به واسطه حفاظت جان لازم است ولی اعتکاف فاسد می‌شود.
مسئله ٩۱۴: اگر شخص معتکف برای رفع و دفع ضرورت طبعی یا شرعی بیرون شد و قبل یا بعد از آن از مریض عیادت کرد یا به نماز جنازه رفت اشکالی ندارد.
مسئله ٩۱۵: برای اداء نماز جمعه طوری برود که تحية المسجد و سنت را آنجا بخواند و بعد از اداء فرض برای خواندن سنت می‌تواند تعریف کند.
مسئله ٩۱۶: اگر بطور اجبار از محل اعتکاف بیرون کرده شد اعتکاف فاسد می‌شود، مثلا به واسطه جرم به حکم دادگاه دستگیر و به زندان برده شد.
مسئله ٩۱٧: اگر برای عذری شرعی یا طبعی از محل اعتکاف بیرون شد بعدا مریض شد یا دیگر پیشامدی کرد و در رفتن به محل اعتکاف تاخیر پیش آمد اعتکاف فاسد می‌شود.
مسئله ٩۱۸: در حالت اعتکاف مشغول شده به کارهای دنیوی برای ضرورت مکروه است، مثل تجارت و غیره، و با ضرورت جائز است، البته کالائی که فروخته می‌شود به مسجد آورده نشود.
مسئله ٩۱٩: در حالت اعتکاف بطور کلی خاموش نشستن مکروه تحریمی است.
البته از سخنان زشت باید قطعا پرهیز نماید، و اوقات خود را صرف قرآن خواندن، ذکر نمودن، نماز خواندن بنماید.