فصل نهم: آتشی که قبل از قیامت از انتهای عدن برمی‌خیزد
در صحیحین از ابوهریرهسنقل شده است که رسول خداصفرمودند:
«مردم به سه‌گونه امیدوار و با ترس و وحشت محشور می‌شوند [۱۲۶]که دو نفره و سه نفره و چهار نفره و ده نفره بر یک شتر سوارند و الباقی مردم توسط آتشی رانده می‌شوند که در قیلوله و خواب شب با آن‌ها بوده و صبح و شام را با آن‌ها سپری می‌کند».
امام احمد از انس نقل کرده که عبدالله بن سلامساز رسول خداصدر مورد اولین علامت قیامت سؤال نمود که فرمودند:
«آتشی که مردم را از مشرق به مغرب می‌برد» [۱۲٧].
امام احمد از ابوهریره نقل کرده که رسول خداصفرمودند:
«مردم در قیامت به سه صورت محشور می‌شوند: گروهی پیاده، گروه سواره، گروهی بر صورت‌هایشان» گفتند: یا رسول‌اللهص! چگونه بر صورتشان راه می‌روند. فرمود: «همان کسی که قدرت راه رفتن بر پاها را به آن‌ها داده، قادر است آن‌ها را بر صورتشان ببرد جز اینکه آن‌ها با صورتشان به هر پستی و بلندی و هر خار و خاشاکی برخورد می‌کنند» [۱۲۸].
این احادیث و امثالش دلالت بر این دارند که این حشر، حشر موجودین در آخر الزمان است و مردم از اقصی نقاط کره زمین به طرف صحرای محشر (سرزمین شام) روانه می‌گردند. چون خوردن، آشامیدن، سوار شدن بر شتران، و هلاک شدن عقب ماندگان با آتش، نشانه این است که این حشر قبل از شروع قیامت است. چون اگر بعد از نفخه بعث بود، نه مرگی وجود داشت و نه شتری که خریداری شود و نه خوردن و آشامیدنی. عیجب اینجاست که حافظ ابوبکر بیهقی بعد از بیان همه احادیث مذکور، این حشر را متعلق به قیامت دانسه و به آیۀ:
﴿يَوۡمَ نَحۡشُرُ ٱلۡمُتَّقِينَ إِلَى ٱلرَّحۡمَٰنِ وَفۡدٗا ٨٥ وَنَسُوقُ ٱلۡمُجۡرِمِينَ إِلَىٰ جَهَنَّمَ وِرۡدٗا ٨٦﴾[مریم: ۸۵-۸۶].
«روزی که ما پرهیزکاران را به صورت گروه گروه و با احترام در پیشگاه پروردگار مهربان جمع می‌نماییم و گناهکاران را با لبانی تشنه به سوی جهنم روانه می‌کنیم».
استدلال نموده است. در حالی که در حدیث ثابت می‌شوند و این مطلب نمی‌تواند در روز قیامت باشد؛ زیرا روز قیامت خبری از سواری و سوار شدن نیست.
اما حدیثی که جماعت کثیری از صحابه از جمله ابن عباس، ابن مسعود، عایشه و دیگران روایت کرده‌اند که «شما به سوی خداوند با پایی برهنه و ختنه نشده محشور خواهید شد و به تعبیر قرآن «اعاده خلقت را همچون بدایت آن قرار خواهیم داد».
مربوط به روز قیامت بعد از دمیدن در صور برای بار دوم بوده که مردم با پایی برهنه و بدنی عریان و ختنه نشده محشور می‌شوند، چنانکه کافران نیز با لبانی تشنه محشور خواهند شد و آیۀ:
﴿وَنَحۡشُرُهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ عَلَىٰ وُجُوهِهِمۡ عُمۡيٗا وَبُكۡمٗا وَصُمّٗاۖ مَّأۡوَىٰهُمۡ جَهَنَّمُۖ كُلَّمَا خَبَتۡ زِدۡنَٰهُمۡ سَعِيرٗا﴾[الإسراء: ٩٧].
«و ما در روز رستاخیز ایشان را به روی رخساره کشانده و کور و لال و کر جمع می‌کنیم، جایگاهشان دوزخ خواهد بود. هر زمان که زبانه آتش فروکش کند بر زبانه آتششان می‌افزاییم».
مربوط به زمانی است که اهل جهنم را به طرف دوزخ می‌برند که انشاءالله در فصول بعدی توضیح این آیات به تفصیل خواهد آمد.
[۱۲۶] امام نووی در شرح مسلم می‌گوید : این حشر، قبل از قیامت و قبل از نفخ صور در آخرالزمان خواهد بود و آخرین علامت از علامت‌های قیامت است. [۱۲٧] این حرف قسمتی از یک حدیث طولانی است. همچنین بخاری نیز این حدیث را از انس‌بن مالک روایت کرده است. [۱۲۸] طیالسی نیز در مسند خود این حدیث را روایت کرده است.