اتم و كوچك‌تر از آن
آنگاه که در نیمه‌ی اول قرن بیست «اتم» کشف گردید، دانشمندان بر این پندار بوند که اتم کوچکترین جزء ماده است که از آن اجزای کوچکتری منقسم نمی‌شوند.
اما قرآن کریم این حقیقت را روشن ساخته است که اتم کوچکترین جزء ماده نیست بلکه کوچکتر از اتم هم وجود دارد، جایی که در آیه‌ی (۳) از سوره‌ی «سبأ» می‌گوید:
﴿لَا يَعۡزُبُ عَنۡهُ مِثۡقَالُ ذَرَّةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَلَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَآ أَصۡغَرُ مِن ذَٰلِكَ وَلَآ أَكۡبَرُ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٖ﴾[سبأ: ۳].
«از خداوند هموزن ذره‌یی نه در آسمانها و نه در زمین پوشیده نیست، و نه کوچکتر از آن و نه بزرگتر از آن است مگر آنکه در کتابی روشن درج شده است».
همچنین در آیه‌ی ۶۱ از سوره‌ی «یونس» می‌فرماید:
﴿...وَمَا يَعۡزُبُ عَن رَّبِّكَ مِن مِّثۡقَالِ ذَرَّةٖ فِي ٱلۡأَرۡضِ وَلَا فِي ٱلسَّمَآءِ وَلَآ أَصۡغَرَ مِن ذَٰلِكَ وَلَآ أَكۡبَرَ إِلَّا فِي كِتَٰبٖ مُّبِينٍ٦١﴾[یونس: ۶۱].
«و وزن ذره‌یی در زمین و نه در آسمان از پروردگارت پوشیده نیست و نه کوچکتر از آن و نه بزرگتر از آن است مگر آنکه در کتابی روشن درج شده است».
البته تجزیه‌ی اتم به واحد‌های کوچکتر ـ همانگونه که قرآن کریم بیان کرده است ـ علماً نیز آنگاه به ثبوت رسید که پژوهشگران کشف کردند، اتمها از ذرات کوچکتری ترکیب یافته اند که عبارت از پروتونها، الکترونها و نیوترونها می‌باشند.
با پیشرفت علم در زمینه‌ی پژوهش اتم و ترکیبات آن، بشر به نتایجی دست یافت که عقلها را به حیرت در آورد، حیرت از چگونگی ساختار این کائنات دقیق، نظام پیچیده‌یی که بر آنها حکمفرماست و نهایتاً قدرت عظیمی که در آنها نهفته می‌باشد.
بررسی‌ها نشان دادند که هسته‌ی اتم حاوی (۹/۹۹) از وزن مجموعه‌ی شمسی است. در اینجا بود که دانشمندان به این حقیقت پی بردند که «هسته» در «اتم» به مثابه‌ی «خورشید» در «مجموعه‌ی شمسی» می‌باشد. همینگونه به ملاحظه رسید که چنانکه سیارات بر محور خورشید می‌چرخند، الکترونها نیز بر محور هسته‌ی اتم می‌چرخند. بلکه حتی دقیق‌تر از آن نیز کشف گردید و آن اینکه مسافت میان الکترونها نسبت به قطر اتم، تماماً معادل با عین مسافت میان سیارات و قطر مجموعه‌ی شمسی است.