۱۶- در تفسیر آیۀ شریفۀ: ﴿وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡأَرۡحَامِۖ﴾
سید رضی در کتاب «نهج البلاغه» آورده است که امام علی ÷در روزگار خلافتش روزی خطبه ای خواند و در آن به اوصاف تُرکان مغول اشاره کرد و از فتنۀ ایشان خبر داد [۵۰]. در آن هنگام مردی از قبیله بنی کلب که از یاران امام بود، روی بدو کرد و گفت: همانا که علم غیب به تو بخشیده شده است! امام ÷خندید و فرمود: ای برادر کلبی! آنچه گفتم علم غیب نیست بلکه درسی است که از دانای آن (یعنی رسول خدا ج ) آموخته‌ام و علم غیب، آگاهی از هنگام فرا رسیدن قیامت است و آنچه خداوند سبحان (در سورۀ لقمان) شمارش فرموده که: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلسَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ ٱلۡغَيۡثَ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡأَرۡحَامِۖ وَمَا تَدۡرِي نَفۡسٞ مَّاذَا تَكۡسِبُ غَدٗاۖ وَمَا تَدۡرِي نَفۡسُۢ بِأَيِّ أَرۡضٖ تَمُوتُۚ﴾[لقمان: ۳۴].
یعنی: «همانا دانش رستاخیز نزد خدا است، و او باران را فرو می‌ریزد، و آنچه را در رَحِمْها است می‌داند، و هیچکس نمی‌داند فردا چه خواهد کرد؟ و هیچکس نمی‌داند در کدامین جایگاه خواهد مرد؟ همانا خدا (به همۀ این امور) دانا و آگاه است».
سپس علی ÷جملۀ: ﴿وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡأَرۡحَامِۖ﴾را برای آن مرد تفیر نمود و گفت: «پس خدای سبحان آنچه را در رحم‌ها است می‌داند که پسر است یا دختر، و زشت است یا زیبا، و سخاوتمند است یا بخیل، و هیمۀ دوزخ است یا همنشین پیامبران در بهشت!»
آنگاه فرمود: «اینها علم غیبی است که هیچکس غیر از خدا آنها را نمی‌داند. و جز اینها دانشی است که خداوند به پیامبرش تعلیم داده و او نیز به من آموخت و دعا کرد که سینه‌ام آن را فرا گیرد (و از یاد نبرم)».
نویسنده گوید: «آنچه امیر مؤمنان علی ÷در تفسیر ﴿وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡأَرۡحَامِۖ﴾فرموده، تفسیر وسیعی است که با وسعت دانش خداوند بزرگ می‌سازد اما مفسری که آیۀ شریفه را به آگاهی خداوند از جنس جنین (پسر است یا دختر) تأویل می‌کند، معنای آیه را بدون دلیل محدود می‌نماید و علم الهی بسی فراگیر تر از اینها است و «هیچ چیزی در زمین و آسمان بر خدا پنهان نیست» [۵۱].
و اما آنچه علی ÷دربارۀ علم غیبی که ویژۀ خداوند است در این خطبه گزارش شده عیناً از رسول خدا ج مروی است چنانکه احمد بن حنبل در کتاب «مُسْنَد» [۵۲]از پیامبر گرامی ج آورده که فرمود:
«پنج چیز است که جز خدا کسی آنها را نمی‌داند (سپس این آیه را خواند:) ﴿إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلسَّاعَةِ وَيُنَزِّلُ ٱلۡغَيۡثَ وَيَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡأَرۡحَامِۖ وَمَا تَدۡرِي نَفۡسٞ مَّاذَا تَكۡسِبُ غَدٗاۖ وَمَا تَدۡرِي نَفۡسُۢ بِأَيِّ أَرۡضٖ تَمُوتُۚ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرُۢ ٣٤﴾.
***
[۵۰] پیشگویی دربارۀ یورش ترکان مغول، از نشانه‌های نبوت پیامبر بزرگوار اسلامصشمرده می‌شود که چند تن از صحابه آن را گزارش کرده‌اند و در کتاب‌هایی که پیش از حملۀ مغول تألیف شده -همچون صحیح بخاری (کتاب الجهاد، باب قتال الترک، ص۵۳)- ثبت شده است. [۵۱] ترجمۀ آیۀ ۳۸ از سورۀ کریمۀ ابراهیم است. [۵۲] مسند امام احمد بن حنبل، جلد ۵، ص ۳۵۳.