فتح البیان آثاری از علی علیه السلام در تفسیر قرآن

۱۷- در تفسير آيۀ شريفۀ: ﴿ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱبۡتَغُوٓاْ إِلَيۡهِ ٱلۡوَسِيلَةَ﴾

سید رضی در «نهج البلاغه» و ابن بابویه در «من لا یحضره الفقیه»و ابن شعبه در «تحف العقول» آورده‌اند که امیر مؤمنان علی ÷فرمود:

«همانا برترین دستاویزی که اهل توسّل با آن به خدای سبحان نزدیک می‌شوند، ایمان به خدا و به فرستادۀ او است و نیز جهاد در راه خدا که قلّۀ بلند اسلام است، و کلمۀ لا إله إلا الله که با فطرت آدمی پیوند دارد، و برپاداشتن نماز که آیین (مسلمانی) است، و دادن زکات که تکلیفی واجب است، و روزۀ ماه رمضان که سپری در برابر عذاب (الهی) است و حج و عمرۀ خانۀ کعبه که نابودکنندۀ فقر و شوینده گناهند، و پیوند با خویشاوندان که مایۀ فزونی مال و طول عمر می‌شود، و صدقۀ پنهانی که پوشانندۀ خطاها است، و صدقۀ آشکار که از مرگ بد جلوگیری می‌کند، و کارهای پسندیده که شکست و خواری را دور می‌سازد».

نویسنده گوید: وسیلۀ بسوی خدا دستاویزی است که بنده با به کار گرفتن آن به خدایتعالى نزدیک می‌شود و امیر مؤمنان ÷در این خطبه که دیباج (به معنای جامۀ حریر) نام دارد و به خوبی روشن فرموده که برترین دستاویز برای نزدیکی به خدا، ایمان به او و عمل به احکام شریعت است، اما کسانی که به پرستش غیر خدا روی می‌آورند و به گمان آنکه ایشان وسائل تقرّب به حق هستند از آنان در خواست می‌کنند تا گزند و آسیب را از وجودشان بزدایند و به خیر و رحمت تبدیل سازند! این گروه از راه یکتاپرستی به کنار افتاده‌اند و از بندگی خالص خدا منحرف شده‌اند چنانکه خداوند بزرگ می‌فرماید:

﴿قُلِ ٱدۡعُواْ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُم مِّن دُونِهِۦ فَلَا يَمۡلِكُونَ كَشۡفَ ٱلضُّرِّ عَنكُمۡ وَلَا تَحۡوِيلًا ٥٦ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ يَبۡتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ ٱلۡوَسِيلَةَ أَيُّهُمۡ أَقۡرَبُ وَيَرۡجُونَ رَحۡمَتَهُۥ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُۥٓۚ إِنَّ عَذَابَ رَبِّكَ كَانَ مَحۡذُورٗا ٥٧﴾[الإسراء: ۵۶-۵۷].

یعنی: «بگو کسانی را که غیر خدا پنداشته اید بخوانید، آنها نمی‌توانند آسیب را از سما بزدایند و نه آن را به نیکی تبدیل سازند، آن کسانی که (گمراهان) ایشان را می‌خوانند -هرکدام که نزدیکتر به حق هستند- به سوی خداوندشان توسّل می‌جویند و به رحمتش امیدوارند و از عذابش بیمناکند که البته از عذاب خداوندت باید پرهیز کرد».

***