۹- سجده‌های واجب در قرآن از نظر علی ÷
فقهاء در سجده‌های واجب قرآن اختلاف نموده‌اند، آنچه از علی ÷روایت شده اینست که فرمود:
«سجده‌ها واجب در قرآن به چهار (آیه) محدود می‌شود که در سوره‌های سجده، و فصّلت، و نجم و علق آمده‌اند».
همانند این سخن از ابو عبد الله جعفر بن محمد ÷ نیز روایت شده که فرمود: جز این چهار آیه در سوره‌های مزبور، دیگر سجده‌ها در سراسر قرآن، مستحب‌است و واجب نیست.
نویسنده گوید: چهار آیه‌ای که واجبست پس از خواندن آنها سجده کرد بدین قرارند:
۱- ﴿إِنَّمَا يُؤۡمِنُ بَِٔايَٰتِنَا ٱلَّذِينَ إِذَا ذُكِّرُواْ بِهَا خَرُّواْۤ سُجَّدٗاۤ وَسَبَّحُواْ بِحَمۡدِ رَبِّهِمۡ وَهُمۡ لَا يَسۡتَكۡبِرُونَ۩ ١٥﴾[السجدة: ۱۵].
یعنی: «تنها کسانی به آیات ما می‌گروند که چون آن آیات به ایشان یادآور شود، سجده کنان فرو می‌افتند و خادوند خود را پاک شمرده می‌ستایند و آنان تکبّر نمی ورزند».
۲- ﴿وَمِنۡ ءَايَٰتِهِ ٱلَّيۡلُ وَٱلنَّهَارُ وَٱلشَّمۡسُ وَٱلۡقَمَرُۚ لَا تَسۡجُدُواْ لِلشَّمۡسِ وَلَا لِلۡقَمَرِ وَٱسۡجُدُواْۤ لِلَّهِۤ ٱلَّذِي خَلَقَهُنَّ إِن كُنتُمۡ إِيَّاهُ تَعۡبُدُونَ ٣٧﴾[فصلت: ۳۷].
یعنی: «از نشانه‌های او، شب و روز و خورشید و ماه است، برای خورشید و ماه سجده نکنید، برای خدایی سجده کنید که آنها را آفریده‌است اگر تنها او را می‌پرستید».
۳- ﴿فَٱسۡجُدُواْۤ لِلَّهِۤ وَٱعۡبُدُواْ۩ ٦٢﴾[النجم: ۶۲].
یعنی: «پس برای خدا به سجده در آیید و بندگی کنید».
۴- ﴿كَلَّا لَا تُطِعۡهُ وَٱسۡجُدۡۤ وَٱقۡتَرِب۩ ١٩﴾[العلق: ۱۹].
یعنی: «و سجده کن و (بخدا) نزدیک شو».
پس هر کس یکی از این آیات را در نمازش بخواند باید فوراً به سجده رود سپس برخیزد و قرائتش را پی گیرد یا برخیزد و به رکوع رود. احمد بن عیسی بن زید ÷در أمالی خود، از پدران بزرگوارش از امیر مؤمنان علی ÷روایت نموده که فرمود:
«رسول خدا -ص- به هنگام سپیده دم، در (نماز) روزهای جمعه (پس از حمد) سورۀ سجده را می‌خواند و سپس سجده می‌کرد....».
و همچنین أحمد بن عیسی ÷آورده‌است که: علی ÷سورۀ «نجم» را در نماز سپیده دم خواند و چون در پایان سوره، آیۀ سجده را تلاوت نمود به سجده رفت و سپس بر خاست و سورۀ ﴿إِذَا زُلۡزِلَتِ ٱلۡأَرۡضُ﴾را برخواند، آنگاه تکبیر گفت و به رکوع رفت.
کسی که می‌خواهد از آراء گوناگون در این باب و همچنین در فروع این مسئله آگاهی یابد، باید به کتابهای فقه رجوع کند.
***