«أبواب الأذكار التي تُقال في أوقات الشِّدَّة وعلى العَاهات»
باب‌های در بیان اذکاری که در اوقات سختی و مصیبت گفته می‌شود

«باب دعاء الكرب والدعاء عند الأمور المهمّة» بابی است در بیان دعا به هنگام اندوه و کارهای مهم

«وَرَوَيْنَا فِي صَحِيْحِ البُخاري ومسلم عَنْ ابن عباسبأنّ رسول اللهجكان يقولُ عِنْدَ الكَرْبِ: لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ الْعَظِيمُ الْحَلِيمُ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ رَبُّ السَّمَوَاتِ وَالأَرْضِ، رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ!. وفي روايةٍ لـِمسلمٍ: أنّ النَّبِيَّ جإذا حَزِبَهُ أمْرٌ قالَ ذلك». «رسول اللهصهر موقع که اندوهی به او دست می‌داد یا کار مهمی پیش می‌آمد یا سختی و شدتی به او رو می‌کرد می‌فرمود: «نیست معبودی به حق مگر الله که بسیار بزرگوار و بسیار بردبار است، نیست معبودی به حق مگر الله که صاحب عرش عظیم است، نیست معبودی به حق مگر الله که صاحب آسمان‌ها و زمین و صاحب عرض عظیم است». و در روایت از مسلم آمده است که پیامبر صهرگاه دچار امر دشواری می‌شد آن دعا را می‌خواند.

«وَرَوَيْنَا فِي كِتابِ الترمذي عَنْ أنس سعَنْ النَّبِيِّ جأنَّهُ إذا كَرِبَهُ أمرٌ قالَ: يَا حَىُّ يَا قَيُّومُ بِرَحْمَتِكَ أَسْتَغِيثُ». قال الحاكم: هذا حديث صحيح الإسناد. «رسول الله صهرگاه سختی و اندوهی برایش پیش می‌آمد می‌فرمود: «ای همیشه زنده، ای کسی که کاینات را تدبیر می‌کنی، به رحمتت فریادرسی می‌نمایم». یعنی تا رحمتت مرا دریابد و از مشکلاتم برهاند».

«وَرَوَيْنَا فِيْهِ عَنْ أبِي هريرة سأنّ النَّبِيَّ جكانَ إذا هَمَّهُ الأمرُ رَفَعَ رأسَهُ إلى السماءِ فقالَ: سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِيمِ!. و إذا اجْتَهَدَ فِي الدعاءِ قالَ: يَا حَىُّ يَا قَيُّومُ». «رسول الله صعادت داشت که هرگاه چیزی او را اندوهگین می‌کرد سر را به سوی آسمان بالا می‌برد و می‌فرمود: منزه و پاک است الله بسیار بزرگوار». و هرگاه کوشش در دعا می‌کرد می‌فرمود: ای همیشه زنده، ای تدبیرکننده‌ی کاینات».

«وَرَوَيْنَا فِي الصَّحِيْحَيْ البُخاري ومسلم عَنْ أنس سقالَ كان أكثرُ دعاء النَّبِي ّج: اللَّهُمَّ آتِنَا فِى الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِى الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ!. زاد مسلم فِي روايته وكان انس إذا أرادَ أنْ يَدْعُوَ بِدَعْوَةٍ دعا بها فإذا أراد أنْ يدْعُوِ بدعاءٍ دعا بها فيه». «بیشترین دعای رسول الله صاین بود: «خدایا بده ما را در دنیا خوشی و در آخرت خوشی و نگه دار ما را از عذاب دوزخ»، همین دعا با این اختصار جامع خیرات دنیا و آخرت است، کسی که در دنیا خوشی داده شد و در آخرت خوشی داده شد و از عذاب دوزخ نگه داشته شد، همه‌ی خیرات دنیا و آخرت را به دست آورده است. و انس سخدمتکار رسول الله صبود هروقت می‌خواست دعا بکند همین دعا را می‌کرد، و اگر می‌خواست دعای بیشتری بنماید این دعا را در آن قرار می‌داد که از این دعا هیچکس بی‌نیاز نخواهد شد».

«وَرَوَيْنَا فِي سُنَنِ النسائي وكتاب ابْنِ السُنِّي عَنْ عبد الله بن جعفر عَنْ عليّ شقالَ: لَقَّنَنِي رسول الله جهؤلاءِ الكَلِماتِ وأمَرَنِي إنْ نَزَلَ بي كَرْبٌ أو شِدَّهٌ أنْ أقولَها: لا إله إلا اللهُ الكريمُ العظيمُ سُبحانَهُ تَبارَكَ اللهُ ربُّ العرشِ العظيمِ الحمدُ للهِ ربِّ العالَمينَ. وكان عبد الله بن جعفر يُلَقَّنُها ويَنْفُثُ بِها على المَوْعُوكِ والمُغْتَرَبَةِ من النساءِ الّتى تَزَوَّجَ إلي غَيْرِ أقارِبِها». «علی سفرمود: رسول الله صبه من این کلمات را آموخت و به من دستور داد اگر در اندوه یا سختی قرار گرفتم این کلمات را بگویم: «نیست معبودی به حق مگر الله که بسیار بزرگوار و بردبار است، منزه است خدای یکتایی که پر شد برکت او، پروردگار همه، صاحب عرش عظیم، همه‌ی ستایش‌ها برای الله پروردگار جهانیان است. عبدالله بن جعفر این دعا را آموخت و می‌خواند بر کسی که تب داشت و تعلیم می‌داد به هر زنی که با خانواده‌ی غریب ازدواج کرده بود».

«وَرَوَيْنَا فِي سُنَنِ أبِي داوُد عَنْ أبِي بكرةس أنّ رسول اللهج قالَ: دَعَوَاتُ الْمَكْرُوبِ اللَّهُمَّ رَحْمَتَكَ أَرْجُو فَلاَ تَكِلْنِى إِلَى نَفْسِى طَرْفَةَ عَيْنٍ وَأَصْلِحْ لِى شَأْنِى كُلَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ». «رسول الله صفرمود: دعای کسی که به سختی افتاده است این است که بگوید: خدایا امیدوار رحمتت هستم، مرا به خودم واگذار مفرما یک چشم به هم زدن، و کارهایم همه برایم شایسته بفرما، نیست معبودی به حق مگر تو». یعنی امیدوار رحمتت هستم، مرا به خودت واگذار و کارهایم را رو به صلاح قرار ده، برای این که نیست معبودی به حق مگر تو. و همچنین نیست فریادرسی که مرا از غم و اندوه و سختی نجات ده، خودت مرا مورد رحمتت قرار ده و کارهایم را رو به راه کن.

«وَرَوَيْنَا فِي سُنَنِ أبِي داود وابن ماجه عَنْ أسماء بنت عُمَيْسٍبقالت: قال لي رسول الله ج: أَلاَ أُعَلِّمُكِ كَلِمَاتٍ تَقُولِينَهُنَّ عِنْدَ الْكَرْبِ أَوْ فِى الْكَرْبِ اللَّهُ اللَّهُ رَبِّى لاَ أُشْرِكُ بِهِ شَيْئًا». «رسول الله صبه اسماء بنت عمیس لفرمود: آیا نیاموزم تو را چند کلمه که نزد سختی یا وقتی که در سختی واق شدی آن کلمات را بگویی و از سختی رهایی یابی؟ آن کلمات از این قرار است: الله الله، پروردگار من است، هیچ چیز را شریک او نمی‌سازم». یعنی این که انسان در سختی است و راه چاره‌ای نیست مگر روآوردن به خدای متعال. می‌گوید: همه چیز من الله است، الله پروردگار من است، پروردگارم خودم را می‌شناسم و هیچ شریکی برای او نمی‌سازم، او کارگشای کارهای گره شده‌ی من است، خدایی که پرورده‌ی نعمت او هستم، مرا تنها نمی‌گذارد و رفع سختی از من می‌نماید.

«وَرَوَيْنَا فِي كتابِ ابْنِ السُنِّي عَنْ أبِي قتادة سقالَ: قالَ رسول اللهج: مَنْ قرأ آيَةَ الكُرْسِيّ وَخَوَاتِيمَ سُورَةِ البَقَرَةِ عِنْدَ الكَرْبِ أغاثَهُ اللَّهُ ﻷ». «رسول الله صفرمود: «کسی که موقع افتادن در سختی آیة الکرسی و سه آیه‌ی آخر سوره‌ی بقره را بخواند، خداوند عزوجل به فریادش می‌رسد و او را از سختی نجات می‌دهد». آیة الکرسی، آیه‌ی ۲۵۵ سوره‌ی بقره است، و خواتیم سوره‌ی بقره: آیات ۲۸۴ و ۲۸۵ و ۲۸۶ است.

«وَرَوَيْنَا فِيْهِ عَنْ سعد بن أبِي وقاص سقالَ: سمعتُ رسول اللهجيقولُ: إنِّي لأعْلَمُ كَلِمَةً لا يَقولُها مَكْرُوبٌ إلّا فُرِّجَ عَنْهُ: كلمةُ أخي يونس ج:﴿فَنَادَىٰ فِي ٱلظُّلُمَٰتِ أَن لَّآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنتَ سُبۡحَٰنَكَ إِنِّي كُنتُ مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ﴾[الأنبياء: ۸۷]. «سعد بن أبی وقاص سگفت از رسول الله صشنیدم که می‌فرمود: «من یک کلمه‌ای می‌دانم که هرکسی که در رنج و سختی افتاده است آن را بگوید فرج در کارش می‌آید و از سختی نجات می‌یابد. آن کلمه: دعای برادرم یونس صاست که وقتی در تاریکی شب و تاریکی قعر دریا و تاریکی شکم قرار گرفته بود رو به خدا کرد و در آن تاریکی‌ها ندا برآورد: نیست معبودی به حق مگر تو، ای چاره‌ساز خلایق، تسبیح و تنزیه تو را می‌گویم، من از ستمگران به خود بودم که فرمان تو را خلاف نمودم و اکنون به این روز افتاده‌ام و راهی ندارم مگر استغاثه و چاره‌جویی، به فریادم برس و مرا از این مهلکه نجات بخش». در آیه‌ی ۸۸ سوره‌ی أنبیاء آمده است:

﴿فَٱسۡتَجَبۡنَا لَهُۥ وَنَجَّيۡنَٰهُ مِنَ ٱلۡغَمِّۚ وَكَذَٰلِكَ نُ‍ۨجِي ٱلۡمُؤۡمِنِينَ ٨٨﴾[الأنبياء: ۸۸]. «دعایش را به اجابت رسانیدیم و او را از غم نجات دادیم، و این چنین مؤمنان را نجات می‌دهیم».

وراوه الترمذي: «عن سعد قال: قالَ رسول الله ج: دَعْوَةُ ذِى النُّونِ إِذْ دَعَا وَهُوَ فِى بَطْنِ الْحُوتِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ. فَإِنَّهُ لَمْ يَدْعُ بِهَا رَجُلٌ مُسْلِمٌ فِى شَىْءٍ قَطُّ إِلاَّ اسْتَجَابَ اللَّهُ لَهُ». «رسول الله صفرمود: «دعای یونس ÷موقعی که دعا کرد و او در شکم ماهی بزرگ بود، عبارت بود از: نیست معبودی به حق مگر تو، تسبیح و تنزیه تو را می‌گویم که هیچ عیب و نقصی در درگاه تو نیست، اعتراف می‌کنم که از ستمگران به خودم بودم که بدون اجازه‌ی تو از شهر بیرون آمدم، و اکنون خود را در تاریکی‌ها قرار دادم و فریادرسی ندارم به جز تو. خدا دعایش را به اجابت رسانید و او را نجات داد. رسول الله صفرمود: هر بنده‌ی مسلمانی که در چیزی از مصائب و مشکلات قرار گرفته باشد و این دعا را بخواند خدا دعایش را به اجابت می‌رساند».