ایمان به الله

دوم: فضیلت کلمه‏ی لا إله إلا الله

در قرآن و سنت پیامبر جفضایل و ویژگی‏های فراوانی برای این کلمه آمده که بیان و شمارش آن‌ها در این‌جا به درازا می‌کشد.

لا إله إلا الله کلمه‏ای‌ست که آسمان‏ها و زمین به وسیله‏ی آن پدیدار و برپا گشته و آفریده‏ها به خاطر آن، آفریده شده‏اند. خداوند متعال برای این کلمه پیامبرانش را فرستاده و کتاب‏هایش را نازل فرموده و برنامه‏ها و دستورات خویش را مقرر نموده، و به خاطر آن ترازوها قرار داده شده، نامه‏های اعمال گشوده گردیده و بازار بهشت و جهنم برپا شده است. به واسطه‌ی این کلمه است که انسان‏ها به مؤمنان و کافران، و نیکوکاران و بدکاران تقسیم می‏شوند. پس کلمه‏ی لا إله إلا الله منشأ آفرینش و فرمان خدا و پاداش و مجازات است؛ کلمه‏ای‌ست که مخلوقات برای آن آفریده شده‏اند و درباره‌ی این کلمه و حقوق آن، سؤال و محاسبه صورت می‏گیرد و پاداش و عقاب بر اساس آن واقع می‏شود. قبله بر اساس این کلمه نهاده شده و امت اسلامی نیز بر اساس همین کلمه شکل گرفته است و به خاطر همین کلمه، شمشیرها از نیام برآمده و جهاد برپا شده است. این کلمه، حق خداوند بر تمامی بندگان می‏باشد؛ پس لا إله إلا الله کلمه‏ی اسلام و کلیدِ سرای اسلام است و تمامی آدمیان از اول تا آخر درباره‏ی آن پرسیده خواهند ‏شد. در آخرت، بندگان قدم از قدم برنمی‌دارند تا این‌که درباره‏ی دو چیز از آنان سؤال شود: ۱- در دنیا چه می‌پرستیدید؟ ۲- به پیامبران و فرستادگان خدا چه جوابی دادید؟

سؤال نخست با محقق ساختن «لا إله إلا الله» از لحاظ شناخت و اقرار و عمل به آن، پاسخ داده می‏شود؛ و پرسش دوم با اجرای مقتضیات «محمدرسول‌الله»، یعنی: با شناختن پیامبر جو اقرار به نبوت و رسالتش و تسلیم و فرمان‌برداری و اطاعت از او. [۱۷]

یکی از فضایل «لا إله إلا الله» که در قرآن کریم آمده، این است که این کلمه، به کلمه‏ی طیبه و گفته‏ی ثابت و ریشه‏دار توصیف شده است؛ همان‌طور که الله متعال می‏فرماید:

﴿ أَلَمۡ تَرَ كَيۡفَ ضَرَبَ ٱللَّهُ مَثَلٗا كَلِمَةٗ طَيِّبَةٗ كَشَجَرَةٖ طَيِّبَةٍ أَصۡلُهَا ثَابِتٞ وَفَرۡعُهَا فِي ٱلسَّمَآءِ ٢٤ تُؤۡتِيٓ أُكُلَهَا كُلَّ حِينِۢ بِإِذۡنِ رَبِّهَاۗ وَيَضۡرِبُ ٱللَّهُ ٱلۡأَمۡثَالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ ٢٥ ﴾[ابراهیم: ۲۴-۲۵].

«آیا دقت نکرده‌ای که الله چگونه مثالی زده است؟ کلمه‌ی پاک توحید همانند درخت پاکیزه‌ای‌ست که ریشه‌اش استوار و شاخه‌هایش در آسمان است و به حکم پروردگارش در هر زمان (مناسبی) میوه می‌دهد. و الله برای مردم مثال می‌زند تا پند بگیرند».

این کلمه، دست‌آویز محکم و ناگسستنی ایمان است؛ همان‌گونه که الله متعال می‏فرماید:

﴿ فَمَن يَكۡفُرۡ بِٱلطَّٰغُوتِ وَيُؤۡمِنۢ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَكَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰ لَا ٱنفِصَامَ لَهَا ﴾[البقرة: ۲۵۶].

«بنابراین کسی که به طاغوت (و معبودان باطل) کفر بورزد و به الله ایمان بیاورد، به دست‌آویز محکم (و ناگسستنیِ ایمان) چنگ زده است که هیچ‌گاه گسسته نمی‏شود».

از دیگر فضایل «لا إله إلا الله» این است که تمام پیامبران به‌وسیله‏ی آن، بیم‌دهنده و مژده‏رسان فرستاده شده‏اند؛ همان‌طور که الله متعال می‏فرماید:

﴿ وَمَآ أَرۡسَلۡنَا مِن قَبۡلِكَ مِن رَّسُولٍ إِلَّا نُوحِيٓ إِلَيۡهِ أَنَّهُۥ لَآ إِلَٰهَ إِلَّآ أَنَا۠ فَٱعۡبُدُونِ ٢٥ ﴾[الأنبیاء: ۲۵].

«‏و پیش از تو هیچ پیامبری نفرستادیم، مگر این‌که به او وحی کردیم که هیچ معبود برحقی جز من وجود ندارد؛ پس مرا عبادت و پرستش کنید».

و همین‌طور دیگر فضایل این کلمه که در قرآن کریم آمده است.

اما فضایل «لا إله إلا الله» که در سنت آمده، بسیار فراوان است و ما به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

- این کلمه، بالاترین شعبه یا برترین بخشِ ایمان می‌باشد؛ رسول‌الله جفرموده است: «الإِیمَانُ بِضْعٌ وَسَبْعُونَ شُعْبَةً أَعْلاهَا قَوْلُ لا إلَهَ إلاَّ اللَّهُ، وَأَدْنَاهَا إمَاطَةُ الأَذَى عَنْ الطَّرِیقِ» [۱۸]یعنی: «ایمان، هفتاد و اندی بخش دارد که برترینش، گفتن لا إله إلا الله؛ و پایین‌ترین بخشِ ایمان، برداشتن خار و خاشاک (و هر چیز آزاردهنده‌ای) از سرِ راه است».

- اقامه‌ی جهاد به خاطر اعلای این کلمه می‌باشد؛ همان‌طور که پیامبر جفرموده است: «أُمِرْتُ أَنْ أُقَاتِلَ النَّاسَ حَتَّى یَشْهَدُوا أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ اللَّه، وَأَنَّ مُحَمَّداً رسولُ اللَّه، ویُقِیمُوا الصَّلاةَ، وَیُؤتوا الزَّكاةَ، فَإِذَا فَعَلُوا ذلك، عَصمُوا مِنِّی دِماءَهُمْ وَأَمْوالَهُمْ إِلاَّ بِحَقِّ الإِسْلام، وحِسابُهُمْ عَلى اللَّه» [۱۹]یعنی: «مأموریت یافتم که با مردم پیکار کنم تا گواهی دهند که معبود راستینی جز الله وجود ندارد و محمد، فرستاده‌ی اوست، و نماز را برپا دارند و زکات دهند؛ هرگاه چنین کردند، جان و مال خود را از هرگونه تعرضی از سوی من مصون داشته‌اند، مگر در حقّی که اسلام تعیین کرده است؛ و حسابشان- در آخرت- با الله متعال است».

- کلمه‏ی «لا إله إلا الله» در ترازوی اعمال، بر کفه‏ی گناهان برتری دارد؛ همان‌طور که در حدیثی از عبدالله بن عمرو بن عاص آمده است که رسول‌الله جفرمود: «إِنَّ اللَّهَ سَیُخَلِّصُ رَجُلاً مِنْ أُمَّتِی عَلَى رُءُوسِ الخَلاَئِقِ یَوْمَ القِیَامَةِ فَیَنْشُرُ عَلَیْهِ تِسْعَةً وَتِسْعِینَ سِجِلًّا كُلُّ سِجِلٍّ مِثْلُ مَدِّ البَصَرِ، ثُمَّ یَقُولُ: أَتُنْكِرُ مِنْ هَذَا شَیْئًا؟ أَظَلَمَكَ كَتَبَتِی الحَافِظُونَ؟ فَیَقُولُ: لاَ یَا رَبِّ، فَیَقُولُ: أَفَلَكَ عُذْرٌ؟ فَیَقُولُ: لاَ یَا رَبِّ، فَیَقُولُ: بَلَى إِنَّ لَكَ عِنْدَنَا حَسَنَةً، فَإِنَّهُ لاَ ظُلْمَ عَلَیْكَ الیَوْمَ، فَتَخْرُجُ بِطَاقَةٌ فِیهَا: أَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، فَیَقُولُ: احْضُرْ وَزْنَكَ، فَیَقُولُ: یَا رَبِّ مَا هَذِهِ البِطَاقَةُ مَعَ هَذِهِ السِّجِلاَّتِ، فَقَالَ: إِنَّكَ لاَ تُظْلَمُ، قَالَ: فَتُوضَعُ السِّجِلاَّتُ فِی كَفَّةٍ وَالبِطَاقَةُ فِی كَفَّةٍ، فَطَاشَتِ السِّجِلاَّتُ وَثَقُلَتِ البِطَاقَةُ، فَلاَ یَثْقُلُ مَعَ اسْمِ اللهِ شَیْءٌ» [۲۰]یعنی: «خداوند در روز قیامت شخصی از امتم را در برابر دیدگان مخلوقات مورد بازخواست قرار می‌دهد و نود و نُه دفتر ثبت‌شده (از اعمال ناشایستش) را که هر دفتری به‌اندازه‏ی بُرد بینایی، وسعت دارد، در برابر او باز می‌کند و سپس می‏فرماید: آیا چیزی از این‏ها را انکار می‏کنی؟ آیا نویسندگان نگهبان من به تو ستمی کرده‏اند؟ او می‏گوید: خیر، ای پروردگار من! الله می‌فرماید: آیا عذری داری؟ می‏گوید: خیر، ‏ای پروردگار من! می‏فرماید: آری؛ تو نزد ما حسنه‏ای داری. امروز به تو هیچ ستمی نمی‏شود. پس کارتی بیرون آورده می‏شود که کلمه‏ی «أشهد أن لا إله إلا إلله و أشهد أنّ محمداً عبده و رسوله» در آن است. پروردگار می‏فرماید: سَرِ سنجش اعمالت حاضر شو. آن شخص می‌گوید: پروردگارا! با وجودِ این همه دفتر ثبت‌شده (از اعمال ناشایستم) این یک کارت چیست و به چه کار می‌آید؟ می‌فرماید: امروز هیچ ستمی به تو نمی‌شود. و آن‌گاه دفترهای ثبت‌شده را در یک کفه‌ی ترازو می‌گذارند و آن یک کارت را در کفه‌ی دیگر؛ هنگام وزن، دفترها سبک می‏شوند و آن کارت، سنگین می‏گردد. هیچ چیزی در وزن و ارزش، بر نامِ الله فزونی نمی‌یابد».

[۱۷]- زاد المعاد، ۱/۳۴. [۱۸]- بخاری، باب أمور الإیمان، ۱/۲۱. [۱۹]- بخاری، باب المساجد، شماره‏ی ۴۱۵. [۲۰]- سنن الترمذی، ش: ۲۶۳۹ صحیح الألبانی، ش: ۹۰۸۰.