ایمان به الله

سنت‌ها و قوانین خاص الهی

همه‌ی رفتارها، کردارها و تصرفات بشر در قالب افراد، گروه‌ها و ملت‌ها، تابع سنت‌ها و قوانین خاصی‌ست؛ وضعیت بشر و پی‌آمدهای ناشی از رفتارش از قبیل: سعادت و خوش‌بختی، عزت و ذلت، قوت و ضعف، پیروزی و شکست، و دیگر پی‌آمدهای دنیوی و نیز پاداش و کیفری که در آخرت بر رفتارها و تصرفات انسان مترتب می‌شود، همگی تابع این قوانین و سنت‌هاست. الله متعال می‏فرماید:

﴿ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِ ٱسۡتَعِينُواْ بِٱللَّهِ وَٱصۡبِرُوٓاْۖ إِنَّ ٱلۡأَرۡضَ لِلَّهِ يُورِثُهَا مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦۖ وَٱلۡعَٰقِبَةُ لِلۡمُتَّقِينَ ١٢٨ ﴾[الأعراف: ۱۲۸]. [۹۶]

«‏موسی به قومش گفت: از الله یاری بخواهید و شکیبا باشید که به راستی زمین از آنِ الله است و آن را به هر کس از بندگانش که بخواهد، می‏بخشد و سرانجام نیک از آنِ پرهیزکاران است».

درباره‌ی سنت‌ها و قوانین خاص می‌توان به آن‌چه که در قرآن کریم درباره‌ی غزوه‏ی احد آمده است، اشاره کرد؛ مانندِ این آیه که الله أمی‌فرماید:

﴿ إِن يَنصُرۡكُمُ ٱللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَكُمۡ ﴾[آل عمران: ۱۶۰].

«اگر الله شما را یاری کند، کسی بر شما پیروز نخواهد شد».

سنت‌های الهی از هر نوعی که باشند، ثابت و تغییرناپذیرند؛ همان‌گونه که الله أمی‌فرماید:

﴿ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّةِ ٱللَّهِ تَبۡدِيلٗا ٦٢ ﴾[الأحزاب: ۶۲].

«در سنت الله هیچ دگرگونی و تغییری نخواهی یافت».

یعنی سنت الله، ثابت و همیشگی و تغییرناپذیر است. [۹۷]همه‌ی پیامبران، اقوام خود را جهت رسیدن به توحید خالق، به سوی این سنت‏ها به‌ویژه به نوع دوم که مربوط به اوضاع و احوال اجتماعی‌ست، راهنمایی کرده‌اند؛ پس با پند و اندرز گرفتن است که استقامت پسندیده در رفتار بشر تحقق می‏یابد و نیز ضوابط و قواعد مورد انتظار در راه تحقق بندگی خالص برای الله ﻷمحقق می‌شود؛ از این‌رو یکی از اهداف داستان‏های قرآن کریم، پند گرفتن از ذکر سنت‏هایی‌ست که در این داستان‏ها آمده است؛ مانند سنت اخذ اسباب، سنت تدافع یا رویارویی با دشمن، سنت الهی در یاری رساندن به مؤمنان، سنت آزمایش و ابتلا، و نیز سنت الهی درباره‌ی ظلم و سرکشی و.... [۹۸].

توحید ربوبیت، بزرگ‌ترین برهان و دلیل برای توحید الوهیت می‏باشد. توحید ربوبیت در رابطه با توحید الوهیت، نسبت مقدمه با نتیجه را دارد؛ پس هرکس صادقانه معتقد باشد که این هستی پهناور و عظیم، آفریننده و تدبیرگر و مالکی دارد که در آن تصرف می‌کند و هرچه بخواهد، انجام می‌دهد و برای تغییر و دگرگونیِ هستی، قدرتی کامل دارد و او، روزی‏دهنده‏ی تمامی آفریده‏هاست و نفع و ضرر به دست اوست، و هموست که می‏دهد و می‌گیرد، می‏میراند و زنده می‏کند، و در سختی‏ها و ناراحتی‏ها نجات می‏دهد و به داد درمانده می‏رسد؛ حب و دوستی این آفریننده‏ی بزرگ در دلش ریشه می‌دواند و به‌قطع نتیجه‌ی این محبت، خضوع و فروتنی و فرمان‌برداری و طاعت و بندگی و بردگی برای مالک این هستی‌ست. الله متعال در بسیاری از آیات قرآن کریم، از همه‏ی مردم سخن به میان می‌آورد و یادآوری می‌کند که نعمت‏های فراوانی به ایشان ارزانی داشته و با آفرینش آن‌ها و روزی دادن به آن‌ها و سایر نعمت‌هایی که به آنان داده، در حقشان لطف نموده است. و آن‌گاه با ذکر نعمت‌هایش، آنان را به عبادت خویش فرا خوانده است [۹۹]. الله متعال می‏فرماید:

﴿ يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡۚ هَلۡ مِنۡ خَٰلِقٍ غَيۡرُ ٱللَّهِ يَرۡزُقُكُم مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِۚ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَۖ فَأَنَّىٰ تُؤۡفَكُونَ ٣ ﴾[فاطر: ۳].

«‏ای مردم! نعمت‌های الهی را بر خود یاد کنید. آیا خالق و آفریننده‌ای جز الله که از آسمان و زمین به شما روزی می‌دهد، وجود دارد؟ هیچ معبود برحقی جز او وجود ندارد؛ پس چگونه- از توحید و عبادت الله- روی‌گردان می‌شوید؟».

[۹۶]- منهج الدعوة إلی العقیدة فی ضوء القصص القرآنی، ص۳۰. [۹۷]- زبدة التفسیر، محمد سلیمان اشقر، ص۵۶۰. [۹۸]- منهج الدعوة إلی العقیدة، ص۳۰-۳۶. [۹۹]- المباحث العقدیة المتعلقة بالأذکار، (۱/۴۳۱ إلی ۴۳۵).