ایمان به الله

دلیل اول: آفرینش

خلاصه‏ی این دلیل، آن است که نظام آفرینش و آن‌چه در آن می‌باشد، بر وجود آفریننده‏ی والا و توانای آن گواهی می‏‏دهد؛ الله متعال می‏فرماید:

﴿ أَمۡ خُلِقُواْ مِنۡ غَيۡرِ شَيۡءٍ أَمۡ هُمُ ٱلۡخَٰلِقُونَ ٣٥ أَمۡ خَلَقُواْ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضَۚ بَل لَّا يُوقِنُونَ ٣٦ ﴾[الطور: ۳۵-۳۶].

«آیا بدون آفریدگار، آفریده شده‌اند یا خودشان آفریننده‌اند؟ آیا آسما‌ن‌‌ها و زمین را آفریده‌اند؟ بلکه ایشان باور نمی‌کنند».

به آن‌ها می‏گوید که شما وجود دارید و این، حقیقتی‌ست که انکارش نمی‏کنید؛ و آسمان‏ها و زمین نیز وجود دارند. این، امری بدیهی برای عقل‏هاست که هر موجودی، ناگزیر علت یا پدیدآورنده‌ای دارد. این حقیقت را ساربان شتران، در صحرا درک می‌کند و از همین‌روست که می‏گوید: جای پای شتر، بر وجود شتر دلالت دارد و هر اثری، دلیل بر وجود مؤثر یا عاملی اثرگذار است. پس آسمانِ دارای برج‏ها و زمینِ دارای راه‏ها، بر وجود آفریدگار دانا وآگاه دلالت می‏کند. زیست‌شناسان، این حقیقت را می‏دانند؛ مثلاً یکی از آنان می‏گوید: شگفتی‏های آفریده‌های پروردگار ازلی و بزرگ، عالم و توانا بر هر چیز، برایم آشکار شده و مرا شگفت‏زده کرده است. بنابراین، هر قدرت و هر حکمت و هر ابداعِ بزرگ یا کوچکی را الله پدید آورده است [۵۱].

مطلبی که آیه‏ی فوق به آن اشاره دارد، همان نکته‌ای‌ست که از نظر دانشمندان، «قانون علیت» نامیده می‏شود. این قانون می‏گوید: هر پدیده‌ای، علتی دارد و هیچ پدیده‌ای، خود به خود به وجود نیامده است؛ چون هیچ پدیده‌ای در طبیعت یا نهاد خود، سبب یا علت کافی برای پدید آمدنِ وجود ندارد و نمی‏تواند به‌طور مستقل چیزی را به وجود آورد؛ زیرا چیزی را که خود ندارد، یعنی هستی و وجود را نمی‌تواند به دیگری ببخشد؛ بلکه باید علتی برای پیدایش آن وجود داشته باشد [۵۲]. دانشمندان اسلام در برابر منکران الله، همواره به آفرینش و نظام هستی استدلال کرده‌اند. چنانکه باری امام ابوحنیفه /با برخی از زندیقان و منکران خالق روبه‌رو شد و به آنان فرمود: شما درباره‌ی کسی که ‏بگوید: «یک کشتیِ پُر از بار و کالا دیدم که در دریای پرتلاطم و از میان بادها، در مسیر خود حرکت می‌کرد و هیچ ملوانی نداشت»، چه قضاوتی می‌کنید؟ آیا حرفش را می‌پذیرید؟ گفتند: هرگز. امام ابوحنیفه فرمود: سبحان‌الله! وقتی از نظر عقل امکان ندارد که یک کشتی، بدون ناخدا درمیان دریا، راست و در مسیر خود حرکت کند، پس چگونه ممکن است که دنیا با این همه تغییر فصل‌ها و گردش روزها و دگرگونی‌های فراوان، بدون آفریننده و نگه‌دارنده پدید آمده باشد؟ همگی گریستند و گفتند: راست می‏گویی؛ و توبه کردند [۵۳].

این، قانونی‌ست که عقل‏ها آن‌را می‌پذیرد و این آیه نیز بدان اشاره دارد:

﴿ أَمۡ خُلِقُواْ مِنۡ غَيۡرِ شَيۡءٍ أَمۡ هُمُ ٱلۡخَٰلِقُونَ ٣٥ ﴾[الطور: ۳۵].

«آیا بدون آفریدگار، آفریده شده‌اند یا خودشان آفریننده‌اند؟».

این، دلیلی‌ست که خردمندان را بر آن می‌دارد که به وجود آفریدگاری که سزاوار عبادت است، اذعان کنند؛ این آیه، این قانون را آن‌چنان شیوا و مؤثر آورده است که هرگاه این آیه به گوش برسد، درون را به لرزه و حرکت در می‏آورد. [۵۴]

شاعر می‏گوید:

فیا عجباً كیف یعصـی الإله
أم كیف یجحـده الـجاحد

«جای بسی تعجب است که چگونه از الله نافرمانی می‏شود، یا چگونه برخی از افراد، او را انکار می‏کنند؟»

وفـی كل شـیء له آیـة
تدل علـی أنـه واحد [۵۵]

«در هر چیزی نشانه‏ای‌ست که نشان می‏دهد الله، یگانه و یکتاست».

قرآن کریم، موضوع آفرینش و تدبیر هستی را به‌طور بی‏نظیری مورد بحث قرار داده و عقل‏ها را به تأمل و تدبر در کرانه‏های هستی و نشانه‏های فراوان خداوند ﻷمتوجه ساخته و عقل را بانگ زده که از بی‏خبری‏اش بیدار شود تا در آسمان‏ها و زمین و آیات و نشانه‏هایی که در آن‌هاست، تفکر نماید. قرآن، این مطلب را با روش‌های گوناگونی تکرار می‏کند تا انسان در کرانه‏های هستی، چیزهایی را ببیند و بشنود که او را به سوی ایمان به آفریننده‏اش می‌کشاند و بدین‌سان دریابد که نظام هستی، ساخت آفریدگار یکتا، بی‌شریک و مدبری‌ست که سزاوار پرستش است [۵۶].

[۵۱]- مع الله، اثر شیخ حسن ایوب، ص۷۶. [۵۲]- العقیدة فی الله، دکتر عمر اشقر، ص۶۹. [۵۳]- مع الله، حسن ایوب، ص۶۸ و العقیدة فی الله، ص۷۰. [۵۴]- العقیدة فی الله، اثر اشقر، ص۷۱. [۵۵]- همان، ص۵۷۲. [۵۶]- حمایة الرسول حمی التوحید، اثر غامدی، ص۲۱۶.