۱- ممثله:
این گروه خداوند را به مخلوقاتش تشبیه میکنند، و صفات او را همانند صفات مخلوقات میپندارند، به همین دلیل آنان را ممثله یا مشبهه مینامند. اولین کسانی که این سخن را بر زبان راندند هشام بن الحکم و هشام بن سالم الجوالیقی بودند.
از محمد بن فرج الرخجی روایت شده است که به امام ابوالحسن÷ نامه نوشتم و از او دربارۀ عقیده هشام بن الحکم دربارۀ جسم بودن خداوند و رأی هشام بن سالم دربارۀ تصویر خداوند سوال کردم، امام در جواب من نوشت: حیرت و سرگردانی این افراد را از خود دور کن و از شر شیطان به خدا پناه ببر. که خدا آنگونه نیست که آن دو هشام میگویند [۲۶۴].
از صقر بن دلف روایت شده است که از امام رضا÷ دربارۀ توحید سؤال کردم و گفتم: من به عقیده هشام بن الحکم در این بارۀ اعتقاد دارم. امام خشمگین شد و فرمود: شما به قول و نظر هشام چه کار دارید. بیتردید کسی که گمان کند خداوندﻷجسم است، او از ما نیست، و ما در دنیا و آخرت از او برائت میجوییم [۲۶۵].
[۲۶۴] الکافی (۱/۱۰۵) امالی صدق (۲۷۷) التوحید (۹۷). [۲۶۵] بحارالأنوار (۳/۲۹۱)، (۴۸/۱۹۷)، امالی صدوق (۲۷۷)، التوحید (۱۰۴).