تشیع [صدر] اوّل از ولاء و حب [علیس]تا برتری‌دادن او بر سایرین
فکر عمومی تشیّع در صدر آغازین خود یاری‌رساندن به علی را دنبال می‌کرد، و این نصرت در جنگ با علیسهنگام فتنه بعد از قتل عثمانستبلور یافت و زمان اموی چون فحش و ناسزا به علی شایع شد، تشیع به دفاع از منزلت دینی علیستغییر یافت و چارجوب آن از تدبیر سیاسی [تنها] به سمت [فکرى] علمی دینی گسترش یافت. موضعگیری ناپسند امویین نسبت به علیسبه این گسترش کمک بخشید، سپس تشیع وارد مرحله برتری علیسبر عثمانس، و بر سایر صحابه شد، اما فکر کلی شیعه در این برهه با انحرافات مفرط آمیخته نشده بود خصوصاً موضعگیری امیرالمؤمنین علیساز آغاز پاشیدن بذرهای افراط – یکی رسیدن به اوج غلو در علی که او را تا حد اله پیش بردند، و دیگر فکر برتری‌دادن علی بر ابوبکر و عمرشقاطع بود، علیسدسته اول را حکم بر سوزاندن نمود. و عمل دسته دوم را حکم بر افتراء نمود که موجب – ۸۰ تازیانه – است [۸۴].
به علت موضع گیری قاطعانه از جانب علیسدر برابر این دو انحراف [غلو – تفضیل] برای مدتی از زمان اثر بزرگی در صیانت فکرى شیعه از کشانده‌شدن به دنبال انحرافات ویرانگر به جا گذاشت.
لیکن فکر کلی شیعه کم‌کم دچار تزلزل گردید، و اولین انحراف آن با ظهور رأس کلی شیعه قول به برتری علی بر تمام صحابه بود، سؤالی مطرح است: اگر علیساین سخن را انکار کرده است، پس چه وقت رأی و نظر عموم شیعه به این موضع گرایش یافته است؟ برای تعیین زمانى که اندیشه، تفضیل به عموم شیعه سرایت نکرده است می‌بایست سه متن [تاریخی] را مرور نمائیم [۸۵]:
[۸۴] عبدالله بن احمد از علقمه/روایت نموده است: با دست خود بر منبر مسجد کوفه کوبید و گفت:علی بر این منبر براى ما خطبه خواند، هر آنچه خداوند خواست بگفت، سپس گفت: چنین به من [خبر] رسیده که عده‌ای از مردم مرا بر ابوبکر و عمر برتری داده‌اند، و اگر زمام امور دستم می‌بود آنان را کیفر می‌دادم، اما کیفر قبل از زمامداری را ناپسند می‌دانم، و هرکس بعد از زمامداری من چیزی – از این قبیل – بگوید باید به سزای افترای خود برسد، سپس گفت: بهترین مردم بعد از پیامبر، ابوبکر و عمر هستند، دوستت را به اندازه‌اى دوست بدار چون ممکن است که روزى برسد که از او نفرت داشته باشى – روایت از عبدالله بن احمد شماره۱۳٩۴. ولالکائى در شرح اعتقاد اهل السنة ٧/۱۳٩٧، شماره: ۲۶۲٧۸. وابن أبى عاصم در کتاب: السنة: شماره ٩٩۳، و آلبانى آن را حسن دانسته است. [۸۵] او ابواسحاق عمرو بن عبدالله بن ذی یحمد یا ابن علی همذانی کوفی، تابعی گرانقدر از علماء و محدثین کوفه است. درباره‌ی خود می‌گوید: در دو سال آخر خلافت عثمانسبه دنیا آمدم، و علیسرا دیده‌ام که خطبه می‌خواند، - متوفی ۱۲٧ هـ (سير اعلام النبلاء ۵/۳٩۲-۳٩٩).( تهذيب التهذيب ۸/۶۳). (تذکرة الحفاظ۱/۱۱۴).