پیشگامان تصحیح و اعتدال: روش و دیدگاه های آنان

سوم: مهدویّت محمّد بن حسن و غیبت.

شیعه‌ى امامیه بر این باورند که مهدی منتظر در قرن سوّم متولد شده است و او محمد بن حسن عسکری است و امام دوازدهم و آخرین امام در سلسله امامان مورد اعتقاد شیعیان است، باورشان بر این است که او – مهدی – بعد از ولادت از انظار غایب گشته و غیبت وی در دو مرحله انجام گرفته است.

اولین غیبت صغری از وفات پدرش عسکری تا سال ۳۲٩هـ به طول انجامید، و در این برهه از زمان مهدی با برخی از نوّاب خود – که عبارتند از: عثمان بن سعید عمری [۲۱]و پسرش محمد [۲۲]و حسین بن روح نوبختی [۲۳]و علی بن محمد سیمری [۲۴]رابطه برقرار می‌کرد.

دومین غیبت! غیبت کبری است: و آن زمانی است که فرقه امامیه بر این باورند که مهدی خود در سال ۳۲٩هـ‍ ورود خود را به آن اعلان نموده و تا آخرالزمان به اذن خدا ظهور نمی‌کند – و هم‌چنین باورشان بر جواز رؤیت در این برهه منوط به دو شرط است: اینکه فردی که به ملاقات وی نایل می‌شود تا بعد از ملاقات او را نشناسد. و شرط دوم اینکه این ملاقات از لحاظ فقهی سودی ندارد پس هرکس حکمی را از مهدی نقل نماید او دروغگوست [۲۵].

مجلسی می‌گوید: مهدی÷بعد از آن – غیبت – با بسیاری از شیعیان و غیره ملاقات داشته و نزد آنان نشانه‌هایی آشکار گشته که او مهدی است، و اگر اینکه وی هم‌اکنون برای تمام شیعیانش ناپیداست امتناعی نیست که گروهی از آنان او را ملاقات نموده و از گفتار و کردار وی بهره ببرند و آن را پنهان دارند، کمااینکه بسیاری از پیامبران و اوصیاء و پادشاهان و اولیاء چنین بوده‌اند، و به علت مصالح دینی که مدّنظر بوده است از بسیاری از مردم غایب بوده‌اند [۲۶].

اینها مهمترین عقاید خاص فرقه امامیه است که بخش عظیمی از نویسندگان و علمای معاصرشان به آن اعتراف می‌نمایند، و عقائد دیگری در زمینه الوهیّت و ربوبیت و قَدَر و غیره نیز وجود دارند که با دیگران اشتراک دارند که ذکر آن در این مقدمه مناسب نیست، زیرا از ویژگی‌های خاص آنان نیست، اما آنچه لازم به ذکر است، و بر آن تأکید می‌شود اینکه این اصول سه‌گانه پایه‌های عقیده امامیه می‌باشند.

[۲۱] عثمان بن سعید عمری کنیه‌اش ابوعمرو السمان، مشهور به زیات و أسدى، تاریخ وفات نامعلوم است. منتهی المقال ۴/۱۵۶. [۲۲] محمد بن عثمان بن سعید عمری، کنیه‌اش ابوجعفر، وفات ۳۰۴/۳۰۵ نگا: منتهی المقال/۶/۱۰۸. [۲۳] حسین بن روح نوبختی، کنیه ابوالقاسم، وفات ۳۲۶ هـ / منتهی المقال ٧/۴۸۳. [۲۴] علی بن محمد سیمری ۳۲٩ هـ منتهی المقال ۵/۵٧ (تعلیق وحید البهبهانی ۲۳۸). [۲۵] نگا: المتأمرون علی المسلمين الشيعة ٧۲-۱۱۳. [۲۶] بحارالانوار ۵۱/۱۰۸.