- مطلب تازه این تحقیق چیست؟
خواننده در این تحقیق به پاسخ سؤال‌های زیر دست می‌یابد:
بارزترین شخصیّت‌هایی در میان شیعه در طول قرن اخیر که به اصلاح و اعتدال فراخوانده‌اند چه کسانی‌اند؟
چه جریان‌های فکری در میان شیعه در طول قرن اخیر به تصحیح و اعتدال فرامی‌خوانند؟
آیا این اعتدال پیشه‌گان اصلاح‌گر از مذهب شیعه بیرون رفته‌اند و آن را رها نموده‌اند؟
هر کدام [از این اصلاح‌گران] به چه آراء و نظریات مهمی فراخوانده‌اند؟
موضع‌گیری شیعه‌ى امامیه نسبت به این اعتدال پیشه‌ها و اصلاح‌گران چیست؟
اهل سنت با دعوتگران اعتدال چگونه برخورد می‌کنند؟
و هرگز ادّعا نمی‌کنم که در این کار تحقیقی همه شخصیت‌های اصلاح و میانه‌روی را گنجانده‌ام، ولیکن امیدوارم توانسته باشم در گشودن باب تحقیق در واقعیت فکری گروهی دیگر که به علت اختلاف برخی مبانی آنان در زیر مجموعه اهل سنت فرا نمی‌گیرند زیرا تصمیم مخالفت و حکم به بدعت‌گذاری و یا تکفیر و بدون بررسی و شناخت همه‌جانبه مایه تأسف و جفاست، هم‌چنین بسنده‌کردن به تعریف پیشگامان گرامی متقدم این فرقه‌ها نقض به شمار می‌آید، زیرا واقعیت ثابت می‌کند که بسیاری از فرقه‌ها و ادیان، شاهد تغییرات – اعم از خوب یا بدبودن آن – بسیار بزرگی است، زیرا دنبال‌کردن تاریخی و عملی تاریخ جامعه حاکی از آنست که در میان پیروان هر فرقه در هر زمانی به علت عواملی کسانی یافت می‌شوند که توفیق می‌یابند که به تجدید موجودیت آن فرقه به سمت برتری و در احیای فطرت سالم و روشن‌کردن چراغ‌های خرد مردم به دور از تقلید مورثی و کورکورانه ایفای نقش نمایند، و همواره با خرافات و بدعت و انحراف اعتقادی آشکار بپردازند، و پیروان و مریدان خویش را با تمام ابزار ممکن به طرف حقیقتی که خود به آن نایل و اطمینان یافته راهنمایی نمایند، و در این زمینه می‌توانیم به علامه شوکانی اشاره کنیم که چگونه در یمن فرقه زیدیه را تحت تأثیر خود قرار داد.
و امیدوارم برادران اهل سنت تصور نکنند که من با صرف جمع‌آوری اسامی این شخصیتها و ذکر تحولات آنان می‌خواهم از دسته‌های مذهبمان جانبداری کنم، چون به اعتقاد من اینگونه جانبداری در استدلال و تحقیق اشتباه است، و همواره واقعیت بیانگر وجود تحولات و دگرگونی‌های در هر طرف می‌باشد و اگر چنین روشی از جانبداری درست می‌بود کافران نیز در مورد مرتدین از دین، بر مسلمانان استدلال و فخر می‌نمودند، بلکه هدف [از ذکر اسامی و احوال این بزرگان] آگاهی بر نظریات و دیدگاه‌ها و استفاده از تجربه این بزرگان است، و حال علیسمی‌فرماید: «همانا حق و حقیقت با مردان شناخته نمی‌شود، بلکه مردان با حق و حقیقت شناخته می‌شوند»، پس منهج درست اینکه اهتمام اساس مبتنی بر افکار و آرای مطروحه باشد، سپس بررسی افکار قطع نظر از صاحب آن مرا به واقعیت بیشتری در نظر و حکم بر هر شخصیّت سوق می‌دهد.
در این تحقیق تلاش کرده‌ام با پیشگامان امامیه معاصر با ذکر نام و القاب‌شان که بیانگر رتبه و منزلت آنان در مذهب امامیه است نام ببرم مانند لفظ (آیت‌الله العظمی) که دلالت می‌نماید بر اینکه فرد مرجع تقلید است، و لفظ (سیّد) بر انتساب آل بیت است، و این القاب منزلتی دینی است [البته از دیدگاه آنان] که جایگاه عالم را نزد آنان بالاتر برده، لذا به ذکر چنین القابی پرداختم تا اینکه خواننده گرامی از جایگاه مذهبی هر کدام آگاهی یابد، با اینکه من با چنین القابی و یا لقبی مثل (حجت‌الله) و ... موافق نیستم زیرا هیچ بشری شایسته نیست که به چنین القابی نام برده شود.
در پایان از خداوند می‌خواهم که من و برادران محققم را به انجام خدمت به اسلام و مسلمین در هر مکان را موفق گرداند.
وصلی الله علی محمد وآله وسلم.
خالد بن محمد بدیوی