ـ جنّیـان:
اعراب جاهلی، علاوه بر فرشتگان، «جنّیان» را نیز جزو خدایان قرار میدادند و معتقد بودند كه بین خدا و جنّیان، رابطه خویشاوندی وجود دارد و خدا از آنها همسری دارد كه فرشتگان زادگان ـ و دختران ـ آنها هستند. كار به جایی كشید كه جنّیان را نیز عبادت میكردند.
«هشام بن كلبی» میگوید: «طایفه بنیملیح از قبیله خزاعه، جنّ میپرستیدند». قرآن كریم در این مورد نیز چنین اشاره میكند:
﴿فَٱسۡتَفۡتِهِمۡ أَلِرَبِّكَ ٱلۡبَنَاتُ وَلَهُمُ ٱلۡبَنُونَ ١٤٩ أَمۡ خَلَقۡنَا ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ إِنَٰثٗا وَهُمۡ شَٰهِدُونَ ١٥٠ أَلَآ إِنَّهُم مِّنۡ إِفۡكِهِمۡ لَيَقُولُونَ ١٥١ وَلَدَ ٱللَّهُ وَإِنَّهُمۡ لَكَٰذِبُونَ ١٥٢ أَصۡطَفَى ٱلۡبَنَاتِ عَلَى ٱلۡبَنِينَ ١٥٣ مَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ ١٥٤ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ ١٥٥ أَمۡ لَكُمۡ سُلۡطَٰنٞ مُّبِينٞ ١٥٦ فَأۡتُواْ بِكِتَٰبِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ ١٥٧ وَجَعَلُواْ بَيۡنَهُۥ وَبَيۡنَ ٱلۡجِنَّةِ نَسَبٗاۚ وَلَقَدۡ عَلِمَتِ ٱلۡجِنَّةُ إِنَّهُمۡ لَمُحۡضَرُونَ ١٥٨ سُبۡحَٰنَ ٱللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ ١٥٩﴾[الصافات: ۱۴۹-۱۵۹].... ﴿وَيَوۡمَ يَحۡشُرُهُمۡ جَمِيعٗا ثُمَّ يَقُولُ لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ أَهَٰٓؤُلَآءِ إِيَّاكُمۡ كَانُواْ يَعۡبُدُونَ ٤٠ قَالُواْ سُبۡحَٰنَكَ أَنتَ وَلِيُّنَا مِن دُونِهِمۖ بَلۡ كَانُواْ يَعۡبُدُونَ ٱلۡجِنَّۖ أَكۡثَرُهُم بِهِم مُّؤۡمِنُونَ ٤١﴾[سبأ: ۴۰-۴۱].... ﴿وَجَعَلُواْ لِلَّهِ شُرَكَآءَ ٱلۡجِنَّ وَخَلَقَهُمۡۖ وَخَرَقُواْ لَهُۥ بَنِينَ وَبَنَٰتِۢ بِغَيۡرِ عِلۡمٖۚ سُبۡحَٰنَهُۥ وَتَعَٰلَىٰ عَمَّا يَصِفُونَ ١٠٠﴾[الأنعام: ۱۰۰].
«از آنان بپرس كه آیا دختران، از آنِ پروردگارت باشند و پسران از آنِ خودشان؟! (آیا این قضاوت درست است؟) یا اینكه (وقتی كه) ما فرشتگان را به صورت مؤنّث میآفریدیم آنها ناظر (بر خلقتشان) بودهاند؟ هان! تنها از روی دروغها و تهمتهای به هم بافته خود میگویند: خدا فرزند زاده است! قطعاً ایشان دروغگو هستند. آیا خداوند، دختران را بر پسران ترجیح داده است؟ (در صورتی كه به گمان شما پسران از دختران بهتر و همین شما هستید كه دختران را زنده به گور میكنید. تازه اگر برابر اندیشه پوچ شما هم بود، میبایست خدا پسران را نصیب خود كند؛ نه دختران را!). چه چیزتان شده است؟! چگونه قضاوت میكنید؟ آیا متذكّر نمیشوید؟ یا اینكه شما دلیل روشن وروشنگری دارید؟ اگر راست میگویید، كتاب خود را بیاورید و نشان دهید. آنان معتقد به خویشاوندی و نسب میان خدا و جنّیان هستند. در صورتی كه جنّیان میدانند كه مشركان (و هم خودشان اگر شرک بورزند، در میان دوزخ) حاضر آورده میشوند. خداوند، پاک و منزّه است از توصیفهایی كه میكنند» ... «آن روزی را (یادآور شو) كه خداوند جملگیشان را گرد میآورد و سپس به فرشتگان (رو در روی فرشتهپرستان) میگوید: آیا اینان شما را (به جای من یا همراه با من) پرستش میكردهاند؟ تو منزّهی (ما به هیچ وجه با این گروه ارتباط نداشتهایم) و تنها تو یار و یاور ما بودهای؛ نه آنان. بلكه ایشان جنّیان را میپرستیدهاند و اكثر آنان بدیشان ایمان داشتهاند» ... «آنان، جنّیان را شركاء خدا میسازند، در حالی كه خداوند خودِ آنان و همه شركاءشان را آفریده است. كافران از روی نادانی و بدون علم، پسران و دخترانی را برای خدا به هم میبافند! خداوند منزّه و به دور از این صفاتی است كه او را بدانها توصیف میكنند».