«توسّل و واسطه قرار دادن بندگان»
متوسّل و دست به دامن شدن به غیر خدا، موضوع دیگری است كه اسلام آن را شرک دانسته است؛ زیرا هیچ موجود دیگری همچون خدا، خارج از قید زمان و مكان نیست، و قدرتی غیبی ندارد كه بتواند همه جا حاضر و ناظر و قاهر و محیط بر همه چیز باشد كه مردم ـ در هر مكان و زمانی ـ به او دسترسی داشته و هر وقت بخواهند متوسّل شوند! اگر چنانچه موجودی در جهان دارای چنین صفاتی باشد، در واقع همتای خدا بوده كه این در اسلام ـ و فقط اسلام ـ صحیح نیست و كفر و شرک آشكاری می‌باشد.
انسان بایستی به موجودی متوسّل شود كه مقید به مكان و زمان نباشد و خود خالق مكان و زمان و همه چیز، همه جا حاضر و ناظر، آگاه به همه كارها و امور، همه چیز در دست او، و مالک نفع و زیان باشد كه این هم، تنها مختصّ خدای ـ سبحان ـ است و بس، و اگر كسی این صفات را به موجودی غیر از خدا نسبت دهد، مشرک است و به عبارت دیگر، كسی كه به غیر خدا ـ آگاهانه و یا از روی ندانستن ـ متوسّل شود، دچار شرک شده است!.
قرآن بیان می‌كند كه توسّل به غیر خدا، یک نوع انحراف عقیدتی و فكری از صراط مستقیم، و شرک به خداوند ـ متعال ـ می‌باشد. چنانچه می‌فرماید:
﴿وَمَن يَعۡتَصِم بِٱللَّهِ فَقَدۡ هُدِيَ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ﴾[آل عمران: ۱۰۱]... ﴿إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ وَأَصۡلَحُواْ وَٱعۡتَصَمُواْ بِٱللَّهِ وَأَخۡلَصُواْ دِينَهُمۡ لِلَّهِ فَأُوْلَٰٓئِكَ مَعَ ٱلۡمُؤۡمِنِينَۖ وَسَوۡفَ يُؤۡتِ ٱللَّهُ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ﴾[النساء: ۱۴۶]... ﴿فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ بِٱللَّهِ وَٱعۡتَصَمُواْ بِهِۦ فَسَيُدۡخِلُهُمۡ فِي رَحۡمَةٖ مِّنۡهُ وَفَضۡلٖ وَيَهۡدِيهِمۡ إِلَيۡهِ صِرَٰطٗا مُّسۡتَقِيمٗا ١٧٥﴾[النساء: ۱۷۵]... ﴿وَٱعۡتَصِمُواْ بِٱللَّهِ هُوَ مَوۡلَىٰكُمۡۖ فَنِعۡمَ ٱلۡمَوۡلَىٰ وَنِعۡمَ ٱلنَّصِيرُ﴾[الحج: ۷۸].
«و هر كس (در تمام كارها) به خدا متوسّل شود، بیگمان به راه راست و مستقیم رهنمود شده است» ... «مگر كسانی كه توبه كنند و برگردند و به اصلاح خویش بپردازند و به خدا متوسّل شوند و آیین خویش را خالصانه از آنِ خدا كنند (و فقط و فقط او را بپرستند و به فریاد خوانند)، پس آنان از زمره مؤمنان خواهند بود» ... «كسانی كه به خدا ایمان بیاورند و به او متوسّل شوند، ایشان را به رحمت و فضل عظیم وارد خواهد ساخت، و در راه راست و مستقیمی به سوی خود رهنمودشان خواهد كرد» ... «و به خدا متوسّل شوید كه او تنها سرپرست و یاور شماست، و چه سرور و یاور نیک و چه كمک‌كننده خوبی است!».
پس با توجّه به این حقایق، هر كس كه می‌خواهد راه راست و درست را طی كند و دین خود را برای خدا خالص گرداند و تنها او را عبادت كند و خود را داخل در رحمتش نماید و خدا را مولی و یاور خود بداند، باید كه فقط به او متوسّل شود و از غیر او دل ببرد! در غیر این صورت، از راه راست و مستقیم منحرف شده و همتایی برای خداوند ـ سبحان ـ تراشیده و مشرک گشته است.
و امّا در مورد جُستن «وسیله» برای نزدیكی به خدا، قرآن كریم چنین می‌فرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱبۡتَغُوٓاْ إِلَيۡهِ ٱلۡوَسِيلَةَ وَجَٰهِدُواْ فِي سَبِيلِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ ٣٥﴾[المائدة: ۳۵].
«ای مؤمنین! تقوا پیشه سازید و برای تقرّب به خدا، وسیله بجویید و در راه او جهاد كنید تا (از این طریق) رستگار شوید».
برخی از مسلمانان ـ امروزی ـ كلمه «وسیله» را در این آیه به «وساطت» بین انسان و خدا تعبیر و تفسیر كرده‌اند؛ یعنی مؤمنان برای تقرّب جستن به خدا، ناگزیر باید بندگان خاصّش ـ همچون انبیاء و اولیاء و صالحان ـ را واسطه قرار دهند. آنها معتقدند كه این عمل برای نزدیكی به خداوند و صلاح و رستگاری، كفایت می‌كند!.
امّا چنین تعبیری از معنای «وسیله» ـ به زعم متوسّلین به اشخاص ـ با اسلام مغایرت دارد: