توسل - وساطت بین الله و بندگان

فهرست کتاب

ـ تنها اوست‌ كه‌ به‌ فريادها مي‌رسد و نجات‌ مي‌دهد:

ـ تنها اوست‌ كه‌ به‌ فريادها مي‌رسد و نجات‌ مي‌دهد:

خداوند ـ سبحان‌ ـ تنها كسی‌ است‌ كه‌ فریاد دادخواهان‌ را می‌شنود، و از توسّل‌ متوسّلان‌ آگاه‌ است‌. اگر بخواهد درماندگان‌ و ناتوانان‌ را به‌ رحمت‌ خود ـ هر كجا و هر گونه‌ كه‌ بوده‌، چه‌ مسلمان‌ و چه‌ كافر باشند ـ نائل‌ می‌گرداند.

مسلّماً هیچ‌ كس‌ در جهان‌ هستی‌ غیر از خدا وجود ندارد كه‌ هم‌ پناه‌ دهد و هم‌ خود به‌ كسی‌ پناه‌ نبرد، از همه‌ كس‌ بی‌نیاز باشد و همه‌ به‌ او نیازمند باشند، و تنها اوست‌ كه‌ همه‌ و همه‌ ـ حتّی‌ مشركین‌ جاهلی‌ پیش‌ از اسلام‌ ـ در مواقع‌ خطر و اهوال‌ و شداید، به‌ خدا پناه‌ می‌برند و نجات‌ كشتی‌ طوفان‌زده‌ خویش‌ را از خداوند قادر می‌طلبند و همه‌ ـ كافر و مؤمن‌ ـ به‌ او روی‌ می‌آورند و تنها از او نجات‌ می‌خواهند. زمانی‌ كه‌ خدا سختیها را از آنها دور می‌سازد، مؤمنان‌ سپاسگزار و مشركان‌، دوباره‌ همان‌ راه‌ فساد و شرک را در پیش‌ می‌گیرند. قرآن‌ كریم‌ در جاهای‌ زیادی‌ این‌ حقیقت‌ را بیان‌ و به‌ شیوه‌های‌ گوناگون‌ تكرار می‌نماید:

﴿وَمَا بِكُم مِّن نِّعۡمَةٖ فَمِنَ ٱللَّهِۖ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ ٱلضُّرُّ فَإِلَيۡهِ تَجۡ‍َٔرُونَ ٥٣ ثُمَّ إِذَا كَشَفَ ٱلضُّرَّ عَنكُمۡ إِذَا فَرِيقٞ مِّنكُم بِرَبِّهِمۡ يُشۡرِكُونَ ٥٤[النحل: ۵۳-۵۴]... ﴿قُلۡ أَرَءَيۡتَكُمۡ إِنۡ أَتَىٰكُمۡ عَذَابُ ٱللَّهِ أَوۡ أَتَتۡكُمُ ٱلسَّاعَةُ أَغَيۡرَ ٱللَّهِ تَدۡعُونَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ ٤٠ بَلۡ إِيَّاهُ تَدۡعُونَ فَيَكۡشِفُ مَا تَدۡعُونَ إِلَيۡهِ إِن شَآءَ وَتَنسَوۡنَ مَا تُشۡرِكُونَ ٤١[الأنعام: ۴۰-۴۱]... ﴿وَإِذَا مَسَّ ٱلۡإِنسَٰنَ ٱلضُّرُّ دَعَانَا لِجَنۢبِهِۦٓ أَوۡ قَاعِدًا أَوۡ قَآئِمٗا فَلَمَّا كَشَفۡنَا عَنۡهُ ضُرَّهُۥ مَرَّ كَأَن لَّمۡ يَدۡعُنَآ إِلَىٰ ضُرّٖ مَّسَّهُۥۚ كَذَٰلِكَ زُيِّنَ لِلۡمُسۡرِفِينَ مَا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ ١٢[یونس: ۱۲]... ﴿وَإِذَا مَسَّكُمُ ٱلضُّرُّ فِي ٱلۡبَحۡرِ ضَلَّ مَن تَدۡعُونَ إِلَّآ إِيَّاهُۖ فَلَمَّا نَجَّىٰكُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ أَعۡرَضۡتُمۡۚ وَكَانَ ٱلۡإِنسَٰنُ كَفُورًا ٦٧[الإسراء: ۶۷]... ﴿وَإِذَا غَشِيَهُم مَّوۡجٞ كَٱلظُّلَلِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ[لقمان: ۳۲]... ﴿هُوَ ٱلَّذِي يُسَيِّرُكُمۡ فِي ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِۖ حَتَّىٰٓ إِذَا كُنتُمۡ فِي ٱلۡفُلۡكِ وَجَرَيۡنَ بِهِم بِرِيحٖ طَيِّبَةٖ وَفَرِحُواْ بِهَا جَآءَتۡهَا رِيحٌ عَاصِفٞ وَجَآءَهُمُ ٱلۡمَوۡجُ مِن كُلِّ مَكَانٖ وَظَنُّوٓاْ أَنَّهُمۡ أُحِيطَ بِهِمۡ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ لَئِنۡ أَنجَيۡتَنَا مِنۡ هَٰذِهِۦ لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ ٢٢ فَلَمَّآ أَنجَىٰهُمۡ إِذَا هُمۡ يَبۡغُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ[یونس: ۲۲-۲۳]... ﴿قُلۡ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ تَدۡعُونَهُۥ تَضَرُّعٗا وَخُفۡيَةٗ لَّئِنۡ أَنجَىٰنَا مِنۡ هَٰذِهِۦ لَنَكُونَنَّ مِنَ ٱلشَّٰكِرِينَ ٦٣ قُلِ ٱللَّهُ يُنَجِّيكُم مِّنۡهَا وَمِن كُلِّ كَرۡبٖ ثُمَّ أَنتُمۡ تُشۡرِكُونَ ٦٤[الأنعام: ۶۳-۶۴]... ﴿أَمَّن يُجِيبُ ٱلۡمُضۡطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَيَكۡشِفُ ٱلسُّوٓءَ وَيَجۡعَلُكُمۡ خُلَفَآءَ ٱلۡأَرۡضِۗ أَءِلَٰهٞ مَّعَ ٱللَّهِ[النمل: ۶۲].

«هر نعمتی‌ كه‌ دارید، همه‌ از سوی‌ خداست‌ (و باید تنها منعم‌ را پرستید) و گذشته‌ از آن‌، هنگامی‌ كه‌ زیانی‌ به‌ شما رسید (برای‌ زدودن‌ ناراحتیهای‌ آن‌، دستِ دعا را تنها به‌ سوی‌ خدا برمی‌دارید و) او را با ناله‌ و زاری‌ به‌ فریاد می‌خوانید. (پس‌ چرا در وقت‌ عادّی‌ جز او را می‌پرستید و معبودان‌ دروغین‌ را به‌ كمک می‌طلبید؟!). سپس‌ هنگامی‌ كه‌ خدا زیان‌ را از شما دور كرد، گروهی‌ از شما (شركایی‌ را) شریک پرودگارتان‌ می‌كنند» ... «بگو: به‌ من‌ بگویید كه‌ اگر عذاب‌ خدا، شما را فرا گیرد یا اینكه‌ قیامت‌ شما به‌ سر آید، آیا (برای‌ نجات‌ خود) غیر خدا را به‌ فریاد و یاری‌ می‌طلبید اگر راست‌ می‌گویید؟ بلكه‌ تنها خدا را به‌ یاری‌ می‌طلبید، و اگر او خواست‌ آن‌ چیزی‌ را برطرف‌ می‌سازد كه‌ وی‌ را برای‌ رفع‌ آن‌ به‌ فریاد می‌خوانید، و چیزهایی‌ را شریک خدا می‌سازید، فراموش‌ می‌كنید» ... «هر گاه‌ كه‌ به‌ انسان‌ ناراحتی‌ و بلایی‌ می‌رسد، چه‌ بر پهلو خوابیده‌، چه‌ نشسته‌، و چه‌ ایستاده‌ باشد (برای‌ رفع‌ مشكل‌) ما را به‌ كمک می‌خواند. امّا زمانی‌ كه‌ ناراحتی‌ و بلایی‌ را (كه‌ در مقابل‌ آن‌ درمانده‌ بود) از او به‌ دور داشتیم‌، آن‌ چنان‌ راه‌ (سابق‌) خود را در پیش‌ می‌گیرد (و خدا را فراموش‌ می‌كند) كه‌ انگار ما را برای‌ دفع‌ محنتی‌ كه‌ به‌ او رسیده‌ است‌، به‌ فریاد نخوانده‌ است‌. (آری‌! همیشه‌) این‌ چنین‌، اعمالِ اسرافگران‌ در نظرشان‌ آراسته‌ شده‌ است‌» ... «هنگامی‌ كه‌ بلاها و ناراحتیها در دریاها به‌ شما می‌رسد (و گرفتار طوفانها می‌شوید) جز خدا، همه‌ كسانی‌ كه‌ ایشان‌ را به‌ فریاد می‌خوانید، از نظرتان‌ ناپدید می‌گردند. امّا زمانی‌ كه‌ خدا شما را نجات‌ داد و به‌ خشكی‌ رسانید، (از یكتاپرستی‌) رومی‌گردانید (و انسانهای‌ ناتوان‌ و بتهای‌ بی‌جان‌ را شریک خدا می‌سازید) و اصولاً انسان‌ بسیار ناسپاس‌ است‌» ... «هنگامی‌ كه‌ موجهایی‌ همچون‌ كوه‌ آنها را فرا می‌گیرد، خالصانه‌ خدا را به‌ فریاد می‌خوانند و عبادت‌ و دین‌ را تنها خاصّ او می‌دانند ]... [ اوست‌ كه‌ شما را در خشكی‌ و دریا راه‌ می‌برد. چه‌ بسا هنگامی‌ كه‌ در كشتیها قرار می‌گیرید و كشتیها با بادِ موافق‌، سرنشینان‌ را (آرام‌آرام‌ به‌ سوی‌ مقصد) حركت‌ می‌دهند، و سرنشینان‌ بدان‌ شادمان‌ می‌گردند، به‌ ناگاه‌ باد سختی‌ می‌وزد و از هر سو موج‌ به‌ سویشان‌ می‌دود و می‌پندارند كه‌ (توسّط‌ مرگ‌) احاطه‌ شده‌اند، آنگاه‌ خدا را به‌ فریاد می‌خوانند و طاعت‌ و عبادت‌ و دین‌ را تنها از او می‌دانند و كسی‌ را در خواندن‌ با او نمی‌خوانند كه‌ اگر ما را از این‌ حال‌ نجات‌ دهی‌، از زمره‌ سپاسگزاران‌ خواهیم‌ بود (و دیگر به‌ كسی‌ روی‌ نمی‌آوریم‌ و هرگز جز تو كس‌ دیگری‌ را به‌ فریاد نمی‌خوانیم‌). امّا هنگامی‌ كه‌ خدا آنها را نجات‌ می‌دهد، ناگهان‌ به‌ ناحق‌ در زمین‌ شروع‌ به‌ ظلم‌ و فساد می‌كنند (و عهد و پیمان‌ خود را می‌شكنند!)» ... «بگو: چه‌ كسی‌ شما را از اهوال‌ و شداید خشكی‌ و دریا رهایی‌ می‌بخشد، در آن‌ حال‌ كه‌ (دشواریها و گرفتاریهای‌ بزرگ‌ به‌ شما رو می‌كنند و) او را فروتنانه‌ و خاضعانه‌، آشكار و پنهان‌ به‌ فریاد می‌خوانید (و می‌گویید:) اگر خدا ما را از این‌ اهوال‌ و بلاها برهاند، سوگند می‌خوریم‌ كه‌ از سپاسگزاران‌ باشیم‌؟ بگو: خدا شما را از آن‌ (شداید) و از هر غم‌ و اندوهی‌ می‌رهاند. سپس‌ شما (با این‌ وجود برای‌ او) شریک و انباز می‌سازید!» ... «(آیا معبودان‌ دروغین‌ بهترند) یا كسی‌ كه‌ به‌ فریاد درمانده‌ و مضطر می‌رسد و بلا و گرفتاری‌ را برطرف‌ می‌كند، هر گاه‌ كه‌ او را به‌ فریاد بخواند...آیا معبود دیگری‌ با خداست‌؟!».

آری‌! سنّت‌ خدا بر این‌ است‌ كه‌ اگر بخواهد به‌ فریاد درماندگان‌ می‌رسد و دعایش‌ را می‌پذیرد و پاسخ‌ می‌گوید، حال‌ این‌ فرد درمانده‌ و بلازده‌، هر كس‌ در هر كجا باشد! حتّی‌ اگر كافر هم‌ باشد، مادام‌ كه‌ رو به‌ خدا و دل‌ بدو دهد، خداوند او را پناه‌ می‌دهد.

چنانچه‌ از آیات‌ فوق‌ پیداست‌، عادت‌ اعراب‌ جاهلی‌ این‌ بود كه‌ زمانی‌ كه‌ در بیابانها و دریاها با خطراتی‌ از قبیل‌: دزدی‌، طوفان‌ دریایی‌، طوفان‌ صحرایی‌، حیوانات‌ وحشی‌ و درنده‌ مواجه‌ می‌شدند، و یا زمانی‌ كه‌ مریض‌ می‌گشتند، با گریه‌ و زاری‌ ـ آشكار و پنهان‌ ـ خدا را برای‌ نجات‌ خویش‌، بدون‌ شریک می‌خواندند. امّا همین‌ كه‌ خدا آنها را از مهلكه‌ نجات‌ می‌داد، موجود دیگری‌ را شریک خدا می‌ساختند و می‌گفتند: فلان‌ موجود، ما را از این‌ خطرات‌ نجات‌ داد و یاری‌ خدا را فراموش‌ می‌كردند!.

البته‌ این‌ طرز فكر مشركین‌ جاهلی‌ بوده‌ است. امّا وضع‌ مشركین‌ قرن‌ بیستم!! اسف‌انگیزتر و بدتر از آنان‌ است‌! اعراب‌ جاهلی‌ در گرفتاریها، ابتداء خدا رابه‌ فریاد می‌خواندند و تنهابه‌ او توجّه‌ می‌كردند و او را پناهِ بی‌پناهان‌ می‌دانستند، و هنگامی‌ كه‌ از گرفتاری‌های‌ خود نجات‌ پیدا می‌كردند، به‌ او شرک می‌آوردند. امّا امروز كه‌ عصر علم‌ و تكنیک و تكنولوژی‌ جدید است‌ و بشر به‌ علوم‌ و فنون‌ زیادی‌ دسترسی‌ پیدا كرده‌ و در بسیاری‌ از جهات‌ در فهم‌ و شعور با آنان‌ تفاوت‌ پیدا كرده‌ است‌، وقتی‌ با خطراتی‌ رو به‌ رو می‌شوند، خدا را فراموش‌ كرده‌ و غیر او را برای‌ كمک می‌خوانند و می‌طلبند و جز او را منجی‌ خود می‌پندارند، و می‌گویند: چون‌ فلان‌ موجود یا فلان‌ بنده‌ خدا كه‌ مقرّب‌ درگاهش‌ است‌، و لذا مشكلات‌ ما را حل‌ می‌كند و او ما را از این‌ خطرات‌ و گرفتاریها نجات‌ می‌دهد!!.

  