ـ واسطه‌ها، خود دنبال وسيله هستند:
بنابراین، وسیله در این آیه ـ كه می‌فرماید: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَٱبۡتَغُوٓاْ إِلَيۡهِ ٱلۡوَسِيلَةَ وَجَٰهِدُواْ فِي سَبِيلِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ ٣٥﴾[المائدة: ۳۵]. ـ عبارت است از: ایمان و اعمال شایسته؛ نه واسطه قرار دادن و تكیه كردن بر كسی یا چیزی در طریق قرب الی اللّه!.
تقوا ـ ایمان و اعمال شایسته ـ وسیله‌ای كه در آیه ذكر شده، تنها راه رستگاری است كه خداوند در اختیار انسان و حتّی در دسترس او گذاشته تا بتواند خود را به وسیله آن به خدا نزدیک گرداند.
نكته قابل توجّه دیگر كه در این آیه وجود دارد، این است كه خداوند می‌فرماید: «وسیله را بجویید!»؛ نه آن كه «وسیله را بخوانید!!»؛ زیرا وسیله تقرّب كه خواندنی نیست، آن گونه كه برخی تصوّر كرده‌اند! اگر چنانچه انسان موجودی را به فریاد بخواند تا او را به خدا نزدیک گرداند، آن موجود همانند خدا شده است. در صورتی كه انسان هرگز موجودی جز خدای ـ سبحان ـ را كه در همه جا باشد و مشرق و مغرب از آنِ او باشد، بر همه چیز احاطه داشته باشد و...نخواهدیافت.
غالباً كسانی كه به غیر خدا متوسّل می‌شوند و آن كس را وسیله بین خود و خدا قرار می‌دهند، خیال می‌كنند به صرف اینكه او در پیشگاه خدا، بنده‌ای مقرّب و آبرومند است، پس می‌تواند او نیز مانند خدا، همه جا حاضر و ناظر و آگاه به همه امور غیبی و آشكار باشد، وقتی خوانده شود، جوابِ خواننده خود را بدهد، و می‌گویند: پس دست به دامن شدن او مباح است و هیچ ایرادی ندارد! و حال آن كه آن موجود، هرگز صدای خواننده خود را نمی‌شنود تا كاری را برایش انجام دهد.
در این آیه، همه مؤمنان ـ از شخص پیامبر جگرفته كه اوّلین مؤمن بوده تا تمام اولیاء و بندگان صالح و برگزیده خدا ـ را مورد خطاب قرار می‌دهد. در صورتی كه اگر چنانچه وسیله ـ به زعم متوسّلین به اشخاص ـ همین بندگان خاصّ خدا و افراد متّقی و پرهیزگار باشند، آنها خود نیز باید ـ طبق آیه ـ به دنبال واسطه باشند؛ چون آنها نیز باید برای نزدیكی به خدا وسیله‌ای را بجویند! بدین ترتیب، وسیله نمی‌تواند خود ایشان باشد؛ چرا كه آنان نیز باید وسیله را بجویند. چنانچه قرآن كریم در تفسیر همین آیه می‌فرماید:
﴿قُلِ ٱدۡعُواْ ٱلَّذِينَ زَعَمۡتُم مِّن دُونِهِۦ فَلَا يَمۡلِكُونَ كَشۡفَ ٱلضُّرِّ عَنكُمۡ وَلَا تَحۡوِيلًا ٥٦ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ يَدۡعُونَ يَبۡتَغُونَ إِلَىٰ رَبِّهِمُ ٱلۡوَسِيلَةَ أَيُّهُمۡ أَقۡرَبُ وَيَرۡجُونَ رَحۡمَتَهُۥ وَيَخَافُونَ عَذَابَهُۥٓ﴾[الإسراء: ۵۶-۵۷]... ﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ عِبَادٌ أَمۡثَالُكُمۡۖ فَٱدۡعُوهُمۡ فَلۡيَسۡتَجِيبُواْ لَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ ١٩٤﴾[الأعراف: ۱۹۴].
«(ای پیامبر! به مشركان) بگو: كسانی را كه به جز خدا (به هنگام بلا) به فریاد می‌خوانید، (خواهید دید كه) نه توانایی دفع زیان و رفع بلا از شما را دارند و نه می‌توانند آن را دگرگون سازند (و ناخوشیها را به خوشیها و برعكس...تبدیل كنند). آن كسانی كه به فریاد می‌خوانند، هر كدام از آنان كه از همه (به درگاه خدا) نزدیكتر است، خود برای تقرّب به پروردگارشان، وسیله می‌جویند و (با این حال) آنها هم به رحمت خدا امیدوار و از عذاب او هراسناک هستند» ... «همانا كسانی را كه به غیر از خدا به فریاد می‌خوانید، بندگانی مثل خودتان هستند. پس آنها را بخوانید، اگر راست می‌گویید باید به شما پاسخ دهند!».
در حدیث رسول خدا جآمده است: «اللهم إني أسئلك بأنك أنت الله الذي لا إله إلا هو الاحد الصمد الذي لم يلد ولم يولد ولم يكن له كفوا أحد». «پروردگارا! از تو مسئلت دارم به حقّ اینكه تو خدایی هستی كه هیچ معبودی جز تو نیست كه یگانه و بی‌نیاز و سرورِ والای برآورنده حاجات و نیازها هستی. نزاده‌ای و زاده نشده‌ای و هیچ كس با تو همتا و برابر نیست».
این است «توسّل» در دین خدا كه رسول خدا جانجام داده است. چنانچه در حدیثی دیگر مربوط به آن سه نفری كه در غاری مانده بودند، توسّل به عمل صالح نیز آمده است.
علی بن ابی‌طالب سنیز، در مورد وسیله می‌فرماید:
«إن أفضل ما توسل به الـمتوسلون إلى الله سبحانه وتعالى: الإيمان به وبرسوله والجهاد في سبيله...وإقام الصلوة...وإيتاء الزكوة...وصوم شهر رمضان...وحج البيت واعتماره...وصلة الرحم...وصدقة السر...وصدقة العلانية...وصنائع الـمعروف». «برترین وسیله تقرّب به سوی خداوند ـ سبحان و متعال ـ برای متوسّلین به او، ایمان به او و به رسولش... جهاد در راهش... برپاداشتن نماز... دادن زكات... روزه ماه رمضان... حج و عمره خانه خدا... صله رحم... صدقه دادن به صورت پنهان... صدقه دادن به صورت آشكار... و انجام دیگر كارهای نیک و شایسته است».
هیچ‌كس و هیچ چیز، جز ایمان به خدا و اعمال شایسته برای رضایت و خوشنودی خدا، انسان را به او نزدیک نمی‌سازد و باعث رستگاری‌اش نمی‌شود:
﴿وَمَآ أَمۡوَٰلُكُمۡ وَلَآ أَوۡلَٰدُكُم بِٱلَّتِي تُقَرِّبُكُمۡ عِندَنَا زُلۡفَىٰٓ إِلَّا مَنۡ ءَامَنَ وَعَمِلَ صَٰلِحٗا فَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ جَزَآءُ ٱلضِّعۡفِ بِمَا عَمِلُواْ وَهُمۡ فِي ٱلۡغُرُفَٰتِ ءَامِنُونَ ٣٧﴾[سبأ: ۳۷]... ﴿وَمَن يَأۡتِهِۦ مُؤۡمِنٗا قَدۡ عَمِلَ ٱلصَّٰلِحَٰتِ فَأُوْلَٰٓئِكَ لَهُمُ ٱلدَّرَجَٰتُ ٱلۡعُلَىٰ ٧٥﴾[طه: ۷۵].
«نه اموال و نه اولاد شما (و نه هیچ كس و هیچ چیز دیگری)، چیزهایی نیستند كه شما را به ما نزدیک و مقرّب سازند، بلكه كسانی كه ایمان بیاورند و اعمال شایسته انجام دهند (مقرّب درگاه ما بوده) و در برابر اعمالی كه انجام می‌دهند، پاداش مضاعفی دارند و ایشان در طبقات بالا و برترین منازل (بهشت) در امن و امان به سر می‌برند» ... «و هر كس با ایمان و عمل نیكو و شایسته به پیش پروردگارش برود، چنین كسانی دارای مراتب بالا و درجات والایی هستند».
ما در كتاب خدا و سنّت رسولش جتوسّل به اشخاص را ـ هر اندازه كه دارای تقرّب و منزلت برتر باشند ـ سراغ نداریم و چنین چیزی را نمی‌یابیم كه توسّل به اشخاص بزرگ، بدان گونه كه مردم می‌پندارند در قلب دین باشد! آن گونه كه آنان با این حرارت و گرمی و شدّت از آن دفاع می‌كنند و به دشمنی منكرین و كسانی كه آن را از دین، بی‌گانه می‌دانند برخیزند!.