ـ دعا و به فریاد خواندن، عبادت است:
﴿وَقَالَ رَبُّكُمُ ٱدۡعُونِيٓ أَسۡتَجِبۡ لَكُمۡۚ إِنَّ ٱلَّذِينَ يَسۡتَكۡبِرُونَ عَنۡ عِبَادَتِي سَيَدۡخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ ٦٠﴾[غافر: ۶۰]... ﴿قُلۡ إِنِّي نُهِيتُ أَنۡ أَعۡبُدَ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ لَمَّا جَآءَنِيَ ٱلۡبَيِّنَٰتُ مِن رَّبِّي وَأُمِرۡتُ أَنۡ أُسۡلِمَ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٦٦﴾[غافر: ۶۶]... ﴿وَأَعۡتَزِلُكُمۡ وَمَا تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَأَدۡعُواْ رَبِّي عَسَىٰٓ أَلَّآ أَكُونَ بِدُعَآءِ رَبِّي شَقِيّٗا ٤٨ فَلَمَّا ٱعۡتَزَلَهُمۡ وَمَا يَعۡبُدُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ وَهَبۡنَا لَهُۥٓ إِسۡحَٰقَ﴾[مریم: ۴۸-۴۹]... ﴿وَمَنۡ أَضَلُّ مِمَّن يَدۡعُواْ مِن دُونِ ٱللَّهِ مَن لَّا يَسۡتَجِيبُ لَهُۥٓ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَهُمۡ عَن دُعَآئِهِمۡ غَٰفِلُونَ ٥ وَإِذَا حُشِرَ ٱلنَّاسُ كَانُواْ لَهُمۡ أَعۡدَآءٗ وَكَانُواْ بِعِبَادَتِهِمۡ كَٰفِرِينَ ٦﴾[الأحقاف: ۵-۶].
«پروردگار شما می‌گوید: مرا بخوانید تا اجابت كنم. كسانی كه خود را بزرگتر از آن می‌دانند كه مرا عبادت كنند، خوار و پست داخل دوزخ خواهند شد» ... «بگو: من نهی شده‌ام از اینكه معبودانی را كه شما به جز خدا فریاد می‌خوانید (و دعاهایتان را متوجّه آنان می‌سازید) عبادت كنم، از آن زمانی كه آیات روشن و دلایل آشكاری از جانب پروردگارم برایم آمده است و به من فرمان داده كه خاشعانه و خاضعانه تسلیم پروردگار جهانیان گردم» ... «(ابراهیم فرمود:) من از شما و از آنچه به جز خدا به فریاد می‌خوانید، كناره‌گیری می‌كنم و تنها پروردگارم را به فریاد می‌خوانم. امید است كه دعای من در پیشگاه پروردگارم بی‌پاسخ نماند. هنگامی كه از آنان و آن چیزهایی كه به جز خدا عبادت می‌كردند، كناره‌گیری كرد (و از میانشان هجرت نمود)، ما اسحاق را به او بخشیدیم» ... «و چه كسی گمراهتر از آن است كه افرادی را به فریاد بخواند كه (اگر) تا روز قیامت (هم ایشان را صدا بزند) پاسخش نمی‌گویند (و نه تنها جواب نمی‌دهند، بلكه سخنانش را هم نمی‌شنوند) و اصلاً از دعایشان غافل و بی‌خبرند! و هنگامی كه مردم (در روز قیامت) جمع می‌شوند، همین به فریادخواسته‌شدگان، دشمنان به فریادخواهندگان می‌شوند (و از آنان بیزاری می‌جویند) و عبادتشان را انكار می‌كنند».
همانگونه كه در این آیات ملاحظه می‌شود، هدف از «عبادت»، همان «دعا» و به فریاد خواندن است و به همین جهت است كه رسول خدا جمی‌فرماید:
«الدعاء مخ العبادة»...«الدعاء هو العبادة». «دعا مغز و روح عبادت است»...«دعا همان عبادت است».
پس خواندن غیر خدا شرک است و كسی كه غیر از خدای ـ متعال ـ را به فریاد بخواند، مشرک می‌شود؛ زیرا او را نیز به خدایی گرفته و عبادتش نموده است:
﴿قُلۡ إِنَّمَآ أَدۡعُواْ رَبِّي وَلَآ أُشۡرِكُ بِهِۦٓ أَحَدٗا ٢٠﴾[الجن: ۲۰].
«بگو: من تنها پروردگارم را می‌خوانم و كسی را با او (در خواندن) شریک نمی‌سازم».
در حال حاضر، توده‌های مردم با وجود پیشرفتهای علم و تمدّن، هنوز خیال می‌كنند كه افراد دیگری نیز همانند خدا در هر زمان و مكانی حاضرند و می‌توانند به طور یكسان همه اصوات را بشنوند! و حال آن كه اكثرشان از كتاب آسمانی و تعالیم آن نیز بهره‌مند هستند!.
به راستی، جاهلیت اعراب نخستین، جاهلیت جهل و نادانی بود و بسیار ساده، امّا جاهلیت امروزی، جاهلیت علم!! و بسیار پیچیده است.
آنها اگر چنین بوده‌اند، ناشی از جهل و سادگی‌شان بوده و زمانی كه از حقیقت آگاه شدند، ایمان آوردند، امّا از مردم امروزی دیگر بعید است كه چنین باشند و با وجود ترقّی و بالندگی‌شان! هنوز در گرداب شرک و اوهام باقی بمانند!.
زمانی كه مردم، موجودات دیگری غیر از خدا را به فریاد بخوانند، در واقع صفات خدا را كه فقط مختصّ اوست، به آنها اختصاص داده‌اند و آنها را در این صفات شریک او قرار داده‌اند، و حال آن كه هیچ كس و هیچ چیزی مثل او نیست و تنها او مالک همه چیز و همه كس است و هموست كه می‌شنود و اجابت می‌كند:
﴿لَيۡسَ كَمِثۡلِهِۦ شَيۡءٞۖ وَهُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡبَصِيرُ﴾[الشوری: ۱۱]... ﴿وَٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِهِۦ مَا يَمۡلِكُونَ مِن قِطۡمِيرٍ ١٣ إِن تَدۡعُوهُمۡ لَا يَسۡمَعُواْ دُعَآءَكُمۡ وَلَوۡ سَمِعُواْ مَا ٱسۡتَجَابُواْ لَكُمۡ﴾[فاطر: ۱۳-۱۴].
«هیچ كس و هیچ چیزی مثل او نیست و فقط او شنوا و بیناست» ... «و كسانی را كه به جز خدا به فریاد می‌خوانید، حتّی مالک پوسته نازک خرمایی هم نیستند! اگر آنها را به فریاد بخوانید، هرگز دعا و صدای شما را نمی‌شنوند و (به فرض) اگر هم بشنوند، قدرت پاسخگویی و اجابت به شما را ندارند!».