الف: مسؤلیت‌های امام:
تمام مسئوولیت‌هایی را که متوجه امام می‌شود، می‌توان در دو موضوع کلی خلاصه کرد:
۱- اقامۀ اسلام.
۲- ادارۀ امور دولت درحدود مقررات شرعی.
بطور تفصیل مسؤولیت‌ها امام را در موارد ذیل چنین توضیح داده‌اند:
۱- حفاظت از دین به صورت درست آن.
۲- اصدار وتنفیذ احکام اسلامی بین اطراف متخاصم وقطع مشاجره واختلاف ایشان، یعنی اقامۀ عدل بین مردم وتنفیذ احکام.
۳- حفاظت ونگهداشت راه‌های عمومی وتأمین امنیت عامه تا مردم بتواند زندگی خود را به آرامی بسر برده وبه راحتی مشغول کار وکسب خود شوند وبه اطمینان کامل به سفرهای خود بپردازند. یعنی تأمین امنیت داخلی.
۴- اقامۀ حدود وتطبیق مجازات برمجرمین، تا محارم الله مورد تجاوز قرار نگیرد وحقوق مردم از تلف شدن نگهداری شود، یعنی تنفیذ عقوبات، مجازات، حدود وقصاص.
۵- تحکیم سرحدات وتقویۀ نیروهای دفاعی با آمادگی‌های لازم و وسایل مورد ضرورت. تا اینکه دشمن نتواند با استفاده از ضعف یا عدم توجه به سرحدات، به سرزمین مسلمانان داخل شده، محرمات ونوامیس اسلامی را مورد دستبرد قرار دهند وخون مسلمانان وذمیها را بریزند، یعنی حمایت از سرزمین مسلمانان وحفظ امنیت از خطرات خارجی با وسایل وامکانات کافی وآمادگی دایمی.
۶- جهاد با دشمنان ومعاندین اسلام بعد از دعوت ایشان به سوی اسلام، تا اینکه مسلمان شوند، یا اینکه به ذمۀ مسلمان داخل شوند.
٧- جمع آوری غنایم، خراج ومحاسبه واخذ زکات وسایر صدقات فرضی واموال ملکیت بیت المال مطابق احکام شرعی بدون ظلم وزور گویی ودرعین حال بدون مسامحه وسهل انگاری.
۸- تعیین اندازۀ معاشات برای مستحقین از بیت المال، بدون اسراف وتقصیر، وپرداخت آن بدون تقدیم وتأخیر.
٩- انتخاب وتقرر افراد امین وبا کفایت در پست‌های دولتی.
۱۰- بررسی وادارۀ امور به صورت مباشر ومستقیم از جانب شخص خلیفه، وکشف اوضاع واحوال دستگاهای حکومتی، تا ادارۀ امت به صورت درست ومنظم جریان وفعالیت داشته واز ملت حراست کامل وشامل صورت گیرد.
این‌ها مواردی‌اند که وجایب خلیفه را بصورت مشخص نشاندهی می‌نماید، واگر با دقت بنگریم، تمام این موارد تحت همان دوکلمۀ که قبلا متذکرشدیم داخل می‌باشد. یعنی اقامۀ دین و ادارۀ دولت مطابق دستور احکام دین.