الف- حقوق خلیفه برمردم:
اساسی‌ترین حق امام برمردم، سمع واطاعت می‌باشد، ولی این حق، به صورت مطلق نبوده و حدودی دارد که درین آیت شریفه معین شده است:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَطِيعُواْ ٱللَّهَ وَأَطِيعُواْ ٱلرَّسُولَ وَأُوْلِي ٱلۡأَمۡرِ مِنكُمۡۖ فَإِن تَنَٰزَعۡتُمۡ فِي شَيۡءٖ فَرُدُّوهُ إِلَى ٱللَّهِ وَٱلرَّسُولِ إِن كُنتُمۡ تُؤۡمِنُونَ بِٱللَّهِ وَٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِۚ ذَٰلِكَ خَيۡرٞ وَأَحۡسَنُ تَأۡوِيلًا ٥٩﴾[النساء: ۵٩].
«ای مؤمنان از الله ورسول وی اطاعت کنید واز صاحبان امورتان اطاعت کنید واگر درچیزی باهم اختلاف ونزاع کردید، آن را به الله ورسول وی (قرآن وسنت) برگردانید، اگرایمان دارید به الله وروز آخرت، این کار ازنگاه عاقبت بهتر ونکوتر است».
پس طاعت از امیر درحدودی است که الله جل جلاله تعیین کرده است؛ زیرا الله جل جلاله دستور می‌دهد که درصورت بروز اختلاف، موضوع را به الله ورسول وی رجعت دهید، بنابراین اگرامیر مسلمانان اوامری مطابق اوامرالله جل جلاله صادر می‌کند، اطاعت از آن واجب است، واگر اوامر او خلاف دساتیر الهی باشد، درآن صورت سمع واطاعت ازوی حرام وشرک بحساب میآید.
پیامبر جحدود اطاعت از امام را مشخص کرده می‌فرماید: «لاَ طَاعَةَ فِى مَعْصِيَةِ اللَّهِ إِنَّمَا الطَّاعَةُ فِى الْمَعْرُوفِ»[۲٩]. [۳۰]«طاعت از امیر و... درمعصیت الله نیست، بلکه طاعت فقط درکارهای نیک می‌باشد».
«عَنِ ابْنِ عُمَرَ عَنِ النَّبِىِّ ج أَنَّهُ قَالَ: عَلَى الْمَرْءِ الْمُسْلِمِ السَّمْعُ وَالطَّاعَةُ فِيمَا أَحَبَّ وَكَرِهَ إِلاَّ أَنْ يُؤْمَرَ بِمَعْصِيَةٍ فَإِنْ أُمِرَ بِمَعْصِيَةٍ فَلاَ سَمْعَ وَلاَ طَاعَةَ».[۳۱]
«از عبد الله بن عمر روایت است که رسول الله جفرمود: برانسان مسلمان واجب است که سخن امیر خود را بشنود واز او اطاعت کند در کار‌هایی که مورد پسند او است وکارهایی که مورد پسندش نیست، تا وقتیکه او را به گناه دستور ندهد، اگر او را به گناه حکم می‌کند، در این صورت نه اطاعت وی واجب است ونه شنیین سخنان وی».
[۲٩] صحیح مسلم ج۶ ص۱۲ [۳۰] متفق علیه [۳۱] متفق علیه