نظام سیاسی اسلام

فهرست کتاب

جایگاه شورا در سیرت خلفای راشدین:

جایگاه شورا در سیرت خلفای راشدین:

مطالعۀ سیرت خلفای راشدین که عصر آن‌ها به شهادت پیامبر جبهترین ادوار تاریخی، وراه وروش آنان لازم الاتباع برای امت اسلامی است، نشان می‌دهد که خلفای راشدین به ویژه ابوبکر صدیق به عنوان خلیفه ورهبر مسمانان اهمیت خاصی به شورا قایل بود. امام بخاری راجع به اهمیت شورا در عصر خلفای راشدین چنین نقل می‌کند:

«وكانت الأ ئمة بعد النبي جیستشیرون الأمناء من أهل العلم في الأمور المباحة، لیأخذوا بأسهلها، فإذا وضح الكتاب والسنة لم یتعدوه إلی غیره».

«خلفا وزمامداران مسلمانان پس از پیامبر جبا علما ودانشمندان معتمد در مورد مسایلی که حکم شرعی در آن وجود نمی‌داشت، مشورت می‌کردند، تا آنچه سهل وآسان و به مصالح جامعه می‌بود، بگیرند، وعملی کنند، درصورتیکه حکم آن از کتاب و یاسنت دانسته می‌شد، در تلاش حکم آن از طریق شورا نمی‌شدند واز آن حکم تجاوز نمی‌کردند».

ازین روایت اهمیت شورا نزد خلفای راشدین وهم مورد ومحدودۀ آن وهم شروط اهل شورا دانسته می‌شود.

مشاورۀ خلیفه اول با عمرسدر مورد چگونگی برخورد با مانعین زکات، وپیشنهاد جمع کردن قرآن از صحیفه‌های مختلف در یک نسخه از سوی عمرسبرای ابوبکر، وپس از تبادلۀ نظر وبررسی آن، پذیرش این پیشنهاد از سوی ابوبکر، وهمچنان مشاورۀ ابوبکر صدیق با عبدالرحمن بن عوف دربارۀ استخلاف عمر نشان دهندۀ اهمیت این برنامۀ اسلامی در عهد خلافت صدیق است.

واماخلیفۀ دوم عمرفاروقسبیش از همه به این دستور اسلامی ارج می‌گذاشت، و با اصحاب کرام مشورت می‌کرد.

در زمان خلافت وی بصورت سازمان یافته دو مجلس شورا وجود داشت که یکی آن ا زنخبه‌ترین اصحاب پیامبر جوپیشتازان اسلام که اهل بدر‌اند، تشکیل یافته، واعضای مجلس دوم را قاریان قرآن- اعم ازجوانان و بزرگ سالان- تشکیل می‌داد. در این زمینه امام بخاری روایتی نقل کرده که باهم می‌خوانیم: «وكان القراء أصحاب مشورة عمر كهولا كانوا أوشبانا».

«اعضای مجلس شورای عمر را قاریان قرآن- چه جوانان وچه بزرگ سالان- تشکیل می‌دادند».