آداب سفر

سعید بن یسار با حضرت عبد الله بن عمربدر یک سفر بسوی مکه همراه بود. آنان شب را در راه بودند. وقتی کم کم صبح نزدیک می‌شد، سعید از شترش چیاده شد و نماز وترش را بجا آورد و سپس سوار شتر شد و خودش را به ابن عمر رساند. ابن عمر از او پرسید: کجا بودی؟ گفت: ترسیدم صبح برسد، پیاده شده و نماز وتر را بجای آوردم. ابن عمر گفت: مگر رسول خدا جرا سرمشق خود قرار نداده‌ای؟ گفت: قسم به خدا که قرار داده‌ام. ابن عمر گفت: پیامبر جبر روی مرکبش نماز وتر را می‌گزارد. [مسلم]

***

خداوندﻷبه گشتن در زمین و مشاهده و عبرت گیری از نشانه‌ها و تأمل در صنع او و تدبر در آثار بجا مانده از پیشینیان امر کرده و می‌فرماید: ﴿ قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ فَٱنظُرُواْ كَيۡفَ بَدَأَ ٱلۡخَلۡقَۚ ﴾[العنكبوت: ۲۰] یعنی: «بگو در زمین بگردید و بنگرید چگونه آفرینش را آغاز کرده است‏سپس [باز] خداست که نشاه آخرت را پدید مى‏آورد خداست که بر هر چیزى تواناست»و می‌فرماید: ﴿ قُلۡ سِيرُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ ثُمَّ ٱنظُرُواْ كَيۡفَ كَانَ عَٰقِبَةُ ٱلۡمُكَذِّبِينَ ١١ ﴾[الأنعام: ۱۱] یعنی: «بگو در زمین بگردید آنگاه بنگرید که فرجام تکذیب کنندگان چگونه بوده است.»همچنین می‌فرماید: ﴿ هُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلۡأَرۡضَ ذَلُولٗا فَٱمۡشُواْ فِي مَنَاكِبِهَا وَكُلُواْ مِن رِّزۡقِهِۦۖ وَإِلَيۡهِ ٱلنُّشُورُ ١٥ ﴾[الملك: ۱۵] یعنی: «اوست کسى که زمین را براى شما رام گردانید پس در فراخناى آن رهسپار شوید و از روزى [خدا] بخورید و رستاخیز به سوى اوست.»از پیامبر جنقل است که فرمودند: (سافروا تصحوا، واغزوا تستغنوا) یعنی: «سفر کنید تا تندرست باشید. پیکار کنبد تا بی‌نیاز باشید.» [احمد]

سفر فواید بسیاری دارد که امام شافعی به زیبایی آن‌ها را چنین برمی‌شمارد:

تَغَرَّبْ عن الأوطان فی طلب العـلا
وسافر ففی الأسفار خمـس فـوائــد
تفرُّج همِّ، واكتســـاب معیشــة
وعـلم، وآداب، وصـحـــبــة ماجــد

معنی شعر:

«دل برکن از خانه و کاشانه چو خواهی تو بلندی

در راه سفر شو که سفر پنج فایده دارد

یکی رانش اندوه و دگر کسب معاشست

سوم دانش و علمست و چهار زینت آداب

پنجم حصه از سود سفر صحبت یاران شریف است.»

می توان برای اهداف متفاوتی رنج سفر را بر خود هموار کرد؛ برای حج یا عمره، کسب علم، گشتن پی رزق و روزی، دیدار دوست و آشنا یا...