عقیده: ۴
«مُمکن» نمی‌تواند به وجود آورنده‌ای ممکنی دیگر باشد.
تمام ممکنات چه جوهر و چه عرض و چه افعال اختیاری بندگان، همه مخلوق او هستند.
اسباب و واسطه‌ها پرده و روپوش بر فعل او می‌باشند، و در واقع دلیلی بر فعل اویند. چنان که دانشمندان از حرکت جمادات به مُحَرِّک آن پی می‌برند و می‌دانند که این حرکت، مناسب حال این جماد نیست، این را فاعلی است ورای خودش.
این سبب‌ها در نظرها پرده‌هاست
در حقیقت فاعل هر شیء خداست
نیز عارفان و راهروان راه طریقت که دیدی بصیرتشان با سرمه شریعت، سرمه داده شده، به یقین می‌دانند که «ممکن» نمی‌تواند ممکنی دیگر خواه فعلی از افعال باشد یا عرضی از اعراض را به وجود آورد.
آری! فرق و تفاوتی که میان افعال اختیاری و حرکت جماد متحقق است - و ایمان بدان هم واجب - در این است که خداوند بندگان را صورت قدرت و اراده داده است. و قانون خداوند چنین حاکم بر طبیعت است که هرگاه انسان قصد انجام عملی را کند، خداوند آن عمل را بر دست او به وجود می‌آورد.
بنابراین، خداوند را «خالق» اعمال و بنده را «کاسب» آن گویند و چه در کسب عمل، بنده مختار است، پاداش، کیفر، مدح و ذم هم بر آن مترتب خواهد شد. غیر خدا را خالق چیزی از چیزها دانستن هم کفر است.
به همین دلیل بود که پیامبر اکرمصفرقه‌ی «قَدرِیه» را مجوس این اُمَّت خواندند.