بیع مرابحه و بیع تولیه:
بیع بر دو قسم است:
۱- بیع مرابحه.
۲- بیع تولیه.
«مرابحه» آن را گویند که: فروشنده جنس را طبق خرید خودش با نفع اضافی بفروشد. «تولیه» آن است که بر حسب خرید بدون نفع اضافی بفروشد.
در صورت بیع تولیه، فروشنده موظف است واقعیت خرید را بگوید، و چنانچه از نظر کرایه و حمالی مقداری روی آن اضافه خرج کرده، باید بگوید: این جنس این قدر تا اینجا برایم تمام شده و من به نرخ تمام شده میفروشم. نگوید: من این جنس را این قدر خریدهام، زیرا دروغگو حساب میشود.
مسأله:
اگر کسی پارچهای را مثلاً به صد تومان بفروشد و مشتری وجه ثمن را هنوز به بایع نسپرده قبل از آن، فروشنده آن پارچه را از مشتری به مبلغی کمتر از صد تومان خریداری میکند، چنین معاملهای شرعاً صحیح نیست، زیرا حکم ربا را دارد.
مسأله:
اگر کسی جنس کیلی یا وزنی را طبق کیل و وزن خریداری میکند و سپس به دیگری میفروشد برای مشتری دوم استفاده و تصرف در آن صحیح نیست تا زمانیکه آن جنس را خودش دوباره کیل و وزن نکند، زیرا احتمال اشتباه در کیل و وزن اولی وجود دارد و جنبهی احتیاط باید رعایت شود.
مسأله:
فروش اموال منقول قبل از قبض جایز نیست، مثلاً شخصی ماشینی خریداری میکند اما هنوز آن را در تصرف و اختیار خود نیاورده و تحویل نگرفته است، آن را به دیگری میفروشد این صحیح نیست لذا اول باید آن را تحویل گیرد آنگاه بفروشد.