موارد عدم وجوب قضا:
اگر در حال فراموشی از روزه، غذا خورد یا آب آشامید یا جماع کرد، روزهاش فاسد نمیشود و قضا هم لازم نیست. همچنین از احتلام و انزال با شهوت و استعمال روغن بر بدن و مصرف سرمه در چشم و غیبت کردن و حجامت و استفراغ بدون قصد و اختیار یا استفراغ عمدی که از پری دهان کمتر باشد و رفتن آب در گوش، از همهی اینها روزه فاسد نمیشود. اگر در آلت تناسل روغن یا چیز دیگری چکانید روزه فاسد نمیشود.
مسأله:
اگر با زنی که مرده است، یا در غیر سبیلین، یا با حیوانی جماع کرد، یا از زن بوسه گرفت یا با شهوت لمس نمود، اگر انزال شد روزه فاسد و قضا لازم میشود، و اگر انزال نشد روزه فاسد نمیشود. غذایی که در خلال دندانها وجود داشت اگر با دست بیرون آورد و خورد روزهاش فاسد میگردد، و اگر با زبان بیرون آورد، در صورتی که از مقدار نخود کمتر باشد روزه فاسد نمیشود، و اگر مقدار نخود باشد، روزه فاسد و قضا لازم میآید.
و اگر دانه کنجدی یا مقدار آن را در دهان انداخته فرو برد، روزه فاسد میشود. اگر جوید بطوری که در دهان متلاشی شد، فاسد نمیشود.
مسأله:
چشیدن و جویدن چیزی بدون عذر مکروه است، و جویدن غذا برای کودک در صورت ضرورت جایز است. مضمضه، استنشاق، غسل نمودن و پارچهیتر استفاده کردن برای دفع گرمی، مکروه است زیرا بر بیتحملی و بیصبریی روزهدار دلالت میکند و این ممنوع است.
اگر در شب جنب شد و تا صبح با همان حالت باقی ماند روزه صحیح است، لیکن مستحب آن است که قبل از طلوع فجر غسل کند.
مسأله:
علما اتفاق نظر دارند که روزه از دروغ گفتن، غیبت کردن و فحش گفتن، فاسد نمیشود ولی شدیداً مکروه و از ثواب آن کاسته میشود و به قدری گناه دارد که امام اوزاعی:، میگوید: روزهی او بطور کلی باطل میشود، زیرا که رسول اکرمصفرمودهاند: «هرکس دروغگویی را ترک نکرد و از معصیتها باز نیامد، خداوند متعال نیازی به روزهی وی ندارد».
یعنی روزهاش مقبول بارگاه خداوند نیست.
پس شایسته است که شخص روزهدار خودش را از تمام منکراتگناهان باز نگهدارد تا در روزهاش خللی وارد نشود.
مسأله:
اگر شخصی طعام میخورد یا جماع میکرد در عین حال، فجر طلوع کرد، و با مجرد طلوع فجر غذا را از دهان بیرون انداخت و جماع را ترک کرد روزهاش صحیح است.