وسائل رشددهنده آن در وجود انسان
۱- مواظبت بر طاعات و عبادات خصوصاً نمازهای فرض و تهجد، پرداخت زکات و صدقات نافله، روزه ماه رمضان، حج و قرائت قرآن، ذکر، دعا و استغفار، تأمل در آفرینش خود و جهان اطراف، محاسبه، توبیخ و مجازات نفس در صورت کوتاهی یا تجاوز از حدود خدا.
۲- همراهی با جماعت مسلمانان و دورنشدن از آن، زیرا این کار راه را بر شیطان میبندد، چون شیطان در تنهایی فرصت را غنیمت دانسته و به وسوسه و فریب خود میافزاید تا انسان را از راه خدا منحرف کند، شاید سر این که پیامبر به جماعت دعوت میدهد، و بر آن تأکید دارد همین باشد، پیامبر اسلام جمیفرمایند: از تفرقه بپرهیزید و جماعت را لازم بگیرید، چون شیطان همیشه با افرادی است که تنها و از جماعت مسلمانان دور باشند [۱۰].
[۱۰] این قسمتی از حدیث ترمذی است که در کتاب الفتن باب (ما جاء فی لزوم الجماعة) آمده است (صحیح ترمذی به شرح ابن العربی المالکی ۹ / ۹ امام احمد نیز آن را مختصراً نقل کرده است. ۵ / ۷۱۰۷۰ و در جائی دیگر ترمذی آن را با این الفاظ آورده است: «فَمَنْ أَرَادَ بَحْبُوحَةَ الْجَنَّةِ فَلْيَلْزَمِ الْجَمَاعَةَ، فَإِنَّ الشَّيْطَانَ مَعَ الْوَاحِدِ وَهُوَ مِنَ الاثْنَيْنِ أَبْعَد» ۱ / ۱۱/ ۲۶.