شرح حدیث:
از آنجا که رسالت فرد مسلمان خیرخواهی، راهنمائی و ارشاد مردم به‌سوی راه راست خداوند با عزت می‌باشد، بر وی لازم است تا وسائل و راه‌های مؤثر در کسب محبت مردم و به دست‌آوردن قلوب آنها را بشناسد و در این زمینه رعایت آداب اجتماعی از قبیل عیادت مریض، جواب عطسه، خیرخواهی، قبول دعوت، گشاده‌رویی، کمک به نیازمندان و احوال‌پرسی مردم بزرگترین تأثیر را دارد. حدیث مورد بحث، ما را به لزوم عیادت مریض و اجر و پاداش کسی که این عمل اجتماعی پسندیده را انجام می‌دهد، راهنمائی می‌کند، و می‌گوید: اگر کسی در شب به عیادت مریضی برود، هفتاد هزار فرشته او را همراهی کرده تا صبح در حق او دعای خیر می‌کنند، و اگر در صبح مریضی را عیادت کند نیز همین اجر را دارد.
الان خوب است با هم به احادیثی دیگر در این زمینه گوش فرا دهیم.
پیامبر اکرم جمی‌فرماید: خداوند در روز قیامت می‌گوید: ای فرزند آدم چرا موقعی که مریض شدم مرا عیادت نکرید؟ انسان جواب می‌دهد: پروردگارا چگونه می‌توانستم تو را عیادت کنم و تو پروردگار جهانیان هستی، خداوند می‌گوید: آیا ندانستی که فلان بنده‌ام مریض شده و او را عیادت نکردی، آیا ندانستی اگر او را عیادت می‌کردی من را در آنجا می‌یافتی؟
ای فرزند آدم، من از تو غذا خواستم و تو ندادی، انسان می‌گوید: چطور می‌خواستم تو را غذا دهم و تو خدای جهانیان هستی، خداوند می‌گوید: آیا فلان بنده من از تو غذا خواست و تو ندادی؟ آیا ندانستی که اگر به او غذا می‌دادی عوضش را نزد من می‌یافتی؟
ای فرزند آدم، از تو آب خواستم به من آب ندادی، انسان می‌گوید: چطور می‌خواستم تو را آب دهم و تو خدای جهانیان هستی؟ خداوند می‌گوید: فلان بنده من از تو آب خواست و تو به او آب ندادی، آیا ندانستی که اگر به او آب می‌دادی عوضش را نزدم می‌یافتی [۲۵].
و در حدیث دیگری پیامبر جمی‌فرماید: مریض‌ها را عیادت کنید، گرسنگان را غذا بدهید و اسیران را آزاد سازید [۲۶].
و می‌فرماید: وقتی فرد مسلمان از برادر مسلمان خود عیادت می‌کند، تا هنگام برگشت در خرفه بهشت است، کسی پرسید: خرفه بهشت چیست؟ فرمودند: بال آن [۲۷].
[۲۵] این حدیث را امام مسلم در کتاب «البر والصلة والآداب، باب فضل عیادة المریض» شماره ۲۵۶۹ از ابوهریره روایت کرده است. و امام احمد در مسندش ۲ / ۴۰۴ از ابوهریره چنین روایت نموده که پیامبر جاز خداوند نقل می‌فرماید که خداوند فرمود: مریض شدم و فرزند آدم مرا عیادت نکرد، و تشنه شدم، اما فرزند آدم مرا آب نداد، پیامبر جمی‌فرمایند: گفتم: ای پروردگار! آیا تو هم مریض می‌شوی، فرمود: بنده‌ای از بندگانم در روی زمین مریض یا تشنه می‌شود، اما کسی به عیادت او نمی‌رود، و تشنه را آب نمی‌نوشاند، در صورت یکه اگر به عیادت بروند، یا تشنه را آب دهند، مزد خود را از من دریافت می‌کنند. [۲۶] حدیث را بخاری در کتاب صحیح خود در کتاب الجهاد باب فکاک الاسیر از ابی موسی با این الفاظ آورده است: «فُكُّوا الْعَانِىَ - يَعْنِى الأَسِيرَ - وَأَطْعِمُوا الْجَائِعَ وَعُودُوا الْمَرِيضَ» و در کتاب نکاح باب لزوم اجابت دعوت و مهمانی عروسی با این لفظ آورده: «فُكُّوا الْعَانِىَ وَأَجِيبُوا الدَّاعِىَ، وَعُودُوا الْمَرِيضَ» و در باب الأطعمه با این لفظ: «أَطْعِمُوا الْجَائِعَ، وَعُودُوا الْمَرِيضَ، وَفُكُّوا الْعَانِيَ» و در طب باب وجوب عیادة المریض و در کتاب الأحکام، باب إصابة الحاکم الدعوة با لفظ: «فُكُّوا الْعَانِىَ وَأَجِيبُوا الدَّاعِىَ» و ابوداود در کتاب الجنائز باب الدعاء للمریض ... شماره ۳۱۰۵ آورده است، و دارمی در سننش باب فکاک الأسیر با لفظ: «فُكُّوا الْعَانِىَ وَأَطْعِمُوا الْجَائِعَ» و امام احمد در مسند خود نیز حدیث را روایت کرده است. [۲۷] امام مسلم حدیث را در کتاب البر والصلة والآداب، باب فضل عیادة المریض از ثوبان سغلام رسول الله جبا لفظ: «إِنَّ الْمُسْلِمَ إِذَا عَادَ أَخَاهُ الْمُسْلِمَ لَمْ يَزَلْ فِى خُرْفَةِ الْجَنَّةِ حَتَّى يَرْجِعَ» و در روایتی دیگر: «مَنْ عَادَ مَرِيضًا لَمْ يَزَلْ فِى خُرْفَةِ الْجَنَّةِ. قِيلَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ! وَمَا خُرْفَةِ الْجَنَّةِ؟ قَالَ: جَنَاهَا» شماره ۲۵۶۸ آورده است. ترمذی در سنن خود کتاب الجنائز باب ما جاء فی عیادة المریض آورده، و امام احمد در مسند خود با عبارتی مختلف این حدیث را روایت کرده است.