۳- اسباب و عللی که انسان را به ریاء مبتلاء میسازد:
۱- علاقه به ستایش مردم، شهرتطلبی و کسب تعریف و تمجید مردم.
۲- پرهیز از مذمت و خوردهگیری مردم.
۳- امید به آنچه در دست مردم است.
دلیل این مدعا احادیث زیر است:
ابوموسی س روایت میکند که یکی از روستائیان از پیامبر خدا جسوال کرد، مردی به خاطر احساسات قومی و مردی به منظور جاه و مقام و مردی برای اسم و آوازه میجنگند، کدام یک جهاد در راه خدا محسوب میشود، پیامبر جفرمودند: کسی که برای اعلاء دین خدا بجنگد، در راه خدا است [۴۰].
در حدیث دیگری رسول خدا جمیفرمایند: کسی که از جنگیدن هدفی جز زانوبند شتری را نداشته باشد، فقط به همان هدف میرسد [۴۱].
چنانچه ملاحظه میفرمایید حدیث اول دلیل سبب اول از اسباب ریاء و حدیث دوم دلیل سبب دوم از اسباب ریاء است، و آن بخش از حدیث که میفرماید: هرآنکس که از جنگیدن هدفی جز به دستآوردن زانوبند نداشته باشد، فقط به همان دست مییابد. دلیل سبب سوم از اسباب ریاء میباشد.
[۴۰] این حدیث را امام بخاری در کتاب خمس، جهاد، توحید و علم با عبارتهای مختلفی آورده است، و امام مسلم در کتاب الاماره با الفاظی نزدیک به عبارت بخاری ذکر کرده است. همچنین امام ابوداود، امام ترمذی، امام نسائی و ابن ماجه حدیث را در کتاب الجهاد آوردهاند، امام احمد نیز در مسند خود حدیث را روایت کرده است. [۴۱] این حدیث را امام نسائی از عباده بن الصامت در کتاب جهاد و دارمی نیز در کتاب جهاد روایت کردهاند، چنانچه امام احمد هم در مسند آن را ذکر کرده است.