شرح حدیث:
خداوند انسان را از روح، عقل و جسم خلق کرده است، و حکمت او خواسته تا جسم در خدمت روح باشد، تا انسان بتواند تکالیف خود را انجام دهد.
به همین جهت جسم را به گونهای آفریده که انسان تا وقتی در روی زمین است صلاحیت خدمت روح را داشته باشد، و بر همین اساس دو نیروی مهم در آن به وجود آورده است:
۱- نیروی شهوت: که وظیفه آن جلب مصالح و منافع جسم است.
۲- نیروی خشم: که وظیفه آن دفع ضررها و مفاسد مهلک از جسم است.
اعظاء و جوارح دیگر بدن در خدمت این دو نیرو است، و عقل به عنوان مستشار و نصیحتگر روح به حساب میآید، تا اگر این دو نیرو منحرف و از حد خود بیرون روند، به روح دستور میدهد تا موضع قاطع در قبال انحراف آنها اتخاذ کند تا انسان توازن و تکامل خود را از دست ندهد، ولی بعضی وقتها ممکن است به دلائل مختلف مانعی بر سر راه عقل سبز شود، تا نتواند وظیفه خود را اداء کند. اینجاست که ضرورت وجود برنامهای که راه را بنمایاند و حق را از باطل جدا کند، احساس میشود که بهترین راه حل در برنامه اسلام دیده میشود، گویا وظیفه اسلام حفظ توازن و تعادل جوانب مختلف انسان است تا شخصیتش راست گشته دچار خلل و کجی نگردد.
حدیث مورد بحث ما نیز فراخواهی است به کنترل یکی از این دو نیرو آنگاه که بدون دلیل موجه از حد اعتدال خود بیرون شود. بلی، حدیث میخواهد تا از شدت خشم در موارد انتقامجوئی و حقوق شخصی بکاهد و راهکاستن آن نیز به یادآوردن اجر و مزدی است که انسان در قبال فروبردن خشم با وجود قدرت بر اجراء آن دریافت میدارد و آن پاداش این است که در حضور تمام موجودات به او اختیار داده میشود تا به میل و علاقه خود حوریان بهشتی را به عنوان همسران همیشگی خود در بهشت برین انتخاب کند. الان برای روشنترشدن موضوع لازم است بدانیم فروبردن خشم یعنی چه؟ و در اسلام چه جایگاهی دارد؟