معنی استعاذه

تلاوت کننده باید بگوید «أعوذ بالله من الشيطان الرجيم» و «أعوذ» به معنی چنگ می‌زنم، پناه می‌برم و پناهنده می‌شوم.

«بالله» یعنی به معبود به حقّی که غیر او را عبادت نکرده و امورم را جز به او نسپارم. «من الشيطان الرجيم» یعنی از شر شیطانی که رجم و سنگسار شده و از رحمت خداوند تبعید و مطرود گردیده، چه شیطان جنّی باشد، چه إنسی. تا مبادا آزاری به جسم من و یا خلل و نقصی در دینم وارد کنند و یا مرا از التزام به اوامر پروردگار باز دارند و به مسیری سوق دهند معبود و مولای من دوست ندارد.

و در آیات: ﴿وَقُل رَّبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنۡ هَمَزَٰتِ ٱلشَّيَٰطِينِ ٩٧ وَأَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَن يَحۡضُرُونِ ٩٨﴾[المؤمنون: ٩٧ – ٩٨].«و بگو: پروردگارا! از وسوسه‏هاى شیاطین به تو پناه مى‏برم و از اینکه آنان نزد من حاضر شوند (نیز) -اى پروردگار من- به تو پناه مى‏برم!».

و آیه: ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلۡفَلَقِ ١﴾[الفلق: ١].

«بگو: پناه می‌برم به خداوندگار سپیده‌دم».

و نیز آیه ﴿قُلۡ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلنَّاسِ ١﴾[الناس: ١].

«بگو: پناه می‌برم به پروردگار مردمان».

در همه آیات فوق که از فعل «أَعُوذُ» استفاده شده معنی آیات پناه بردن، چنگ زدن و پناه گرفتن از شر شیطان است که مبادا آسیبی برساند.

زمانی که می‌گویی: «أَعُوذُ»، به این معنی است که قلب و درونت را از بازداشتن شر از خودت از هر چه غیر خداست رها می‌گردانی و می‌دانی تنها کسی که شر شیطان و شیاطین جن و انسی را از تو دور می‌کند فقط خداوند متعال است و بس.

مناسبت استعاذه با تلاوت قرآن این است که چنانکه شخصی بخواهد قرآن تلاوت کند، شیطان برای منصرف کردی وی از تدبر در آیات و به منظور وسوسه کردن وی و غیر ملتزم کردن وی به آنچه می‌خواند در کنارش [و بلکه در درونش] حاضر می‌شود و همه این موارد و امثال آن از فتنه‌گریهای شیطان به حساب می‌آیند که باید از آنها به خدا پناه برد.

گفتیم که «بالله» یعنی [پناه می‌برم] به معبود به حقّی که ورای او هیچ معبودی نیست، به معبودی که او را عبادت کرده و در تمام عبادت متوجه اوییم.

و در ضمنِ معنی فوق معانی ربوبیت نیز دربردارد از جمله: تفویض و واگذاری امور به او، توکل بر او، چنگ زدن به [ریسمان] او، طلب خیر و دوری از شر از او، و او خدایی است که فرمانروایی همه چیز به دست او می‌باشد.