حکمت‌های «استعاذه»، «بسمله» و«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ»
علماء در مورد آیه اخیر می‌گویند: باعث محبت به خدا می‌گردد.
بنابراین استعاذه باب خوف را بر ما می‌گشاید، و بسمله باب رجاء و امیدواری، و (الحمد لله) باب محبت را. پس کسی که توصیفش مورد علاقه [همگان] بوده و صفاتش شایسته ستایش‌اند، (رب العالمین) است، و هم او صاحب همه کائنات است، همه چیز در دست اوست به هر کس بخواهد خیر عطا می‌کند، و از هر کس که بخواهد باز می‌دارد، هر کسی را که بخواهد عزّت می‌بخشد، و هر کس را بخواهد ذلّت. این توانای عزتمند و این کسی که دارای این صفات است و ذوالجلال می‌باشد آیا شایستگی آن را ندارد که دوست داشته شود؟
و آیه بعدی﴿ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ٣﴾ باعث امیدواری می‌گردد یعنی، باب امیدواری و رجاء دوباره گشوده می‌شود.
سپس در ادامه با آیه بعدی ﴿مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ ٤﴾ باب خوف الهی از ترس روز سزا و جزا گشوده می‌شود، یعنی در واقع دوباره باب خوف گشوده می‌شود.
پس تلاوت کننده به ترتیب که می‌خواند به این ابواب گشوده شده منتقل می‌شود: أعوذ بالله من الشيطان الرجيم ﴿بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ١ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٢ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ٣ مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ ٤﴾[الفاتحة: ١-٤]. به ترتیب با خواندن اینها از خوف به رجاء و از رجاء به محبت، سپس به رجاء و سپس به خوف منتقل می‌شود.
سپس به آیات بعدی می‌رسد که در ادامه به تفصیل آن می‌پردازیم ولی آنچه تاکنون در مورد خوف، رجاء و محبت درک کردیم به این خاطر است که عبادت بر این سه رکن استوار می‌باشد زیرا محبت نسبت به خدا باعث حرکت به سوی او می‌شود، همچنانکه کسانی که محبت دنیا در دلشان روئیده به سوی دنیا به تکاپو مشغولند، و کسانی که محبت پادشاهان را دارند به خاطر آنها در جنب و جوش‌اند و ... .
پس محبت بنده مؤمن نسبت به خدا باعث اقدام به اطاعت از او می‌گردد ولی این حرکت دچار توقف می‌شود پس رجاء و امیدواری به رحمت خدا نیز لازم است، و این امیدواری است که توقف ناپذیر است.
پس محبت در مرکز قرار دارد که آیه ﴿ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ ٢﴾ [الفاتحة: ٢]. بیانگر آن است، و در دو طرفش امیدواری و رجاء قرار دارند، یعنی هم قبل از آیه فوق ﴿بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ١﴾ است، و هم بعد از آن ﴿ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ٣﴾آمده، و لذا محبت از دو طرف در کنار امیدواری قرار دارد، و دو طرف امیدواری و رجاء، خوف واقع شده یعنی قبل از بسمله، استعاذه آمده که باعث خوف است، و بعد از ﴿ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ ٣﴾، ﴿مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ ٤﴾که آن نیز برانگیزاننده خوف می‌باشد. و علت این امر آن است که بنده‌ای که محبت خدا باعث گردیده تا در راه خدا قدم بگذارد، و بنده‌ای امیدوار می‌باشد به چپ و راست منحرف نمی‌شود مگر اینکه با این خوف‌ها روبرو می‌گردد.
پس چینش این آیات برای آباد کردن قلب با بزرگترین ایمان است که ارکان عبادت بوده و کسی که بصورت کامل به ادای آن بپردازد عبادت را به وجه کامل ادا کرده است.