معنی و مفهوم (بِسْمِ اللَّهِ)

بعضی از علما گفته‌اند: (بسم الله) یعنی (بالله) ولی این خیلی مناسب نبوده و بلکه رای درست این است که (بسم الله) جمیع اسامی خدا را شامل می‌شود. زیرا (اسم) به صورت مطلق آورده شده است بنابراین می‌توان گفت مراد از (بسم الله)، جمیع اسامی الله می‌باشد، و این امر بر روان قاری قرآن تأثیرگذار است: بعضی از مردم به هنگام تلاوت آن بعضی از اسامی خدا را به یاد می‌آورند، در حالی که بعضی دیگر، اسامی دیگری به ذهنشان متبادر می‌شود، و هر یک از اینها انواع خاصی از عبودیت و بندگی را باعث می‌شود که چه بسا در انسانها متناسب با مقصود و متناسب با حالشان متفاوت باشد. مثلاً قاری که دچار یک گرفتاری شده چه بسا به هنگام تلاوت (بسم الله) آن اسامی به ذهنش متبادر شوند که متضمن گشایش گره‌ها و مشکلات باشند و ناخودآگاه در ذهنش نقش می‌بندند، به همین ترتیب کسی که به رحمت خدا امیدوار باشد به یاد انواع صفات جمال خدا می‌افتد، و کسی که گناهی مرتکب شده صفات جلال و عظمت در ذهنش تداعی می‌شود، چون (بسم الله) همه اسامی خدا را شامل می‌شود.

به همین دلیل می‌گوییم: رأی صحیح در مورد (بسم الله) این است که مخصوص اسم معینی نبوده و نیز تقدیرش (بالله) نمی‌باشد و کلمه (اسم) در آن زائد نیست که برای تأکید باشد و بلکه معنی عبارت این است که: قرآن را می‌‌خوانم در حالی که به همه اسامی خداوند -جل جلاله- توسل می‌جویم و یا استعانت می‌طلبم [۲۳].

[۲۳] ر. ک: مدارج السالکین: ۱/۸۹.