گزیده هایی از میراث آل و اصحاب

از صفات اصحاب رسول خدا ج

به بررسی و توضیح یکی از ویژگی‌های صحابه می‌پردازیم. ویژگی که فرقه‌ها و گروه‌های مختلف مسلمان همه به آن آگاه هستند! آیا می‌دانی آن صفت و ویژگی چیست؟ آن مهربانی است.

تردیدی نیست که عوامل زیادی برای سخن‌گفتن از رحمت و مهربانی وجود دارد، اما چند عامل را بر می‌شماریم که عبارتند از:

۱- با توجه به خود صفت رحمت و مهربانی و مفاهیم آن، و آیات و احادیثی که از پیامبر و صحابه در این مورد آمده است، پس پروردگار ما رحمان و رحیم است.

و خداوند متعال در توصیف پیامبر ج می‌فرماید: ﴿لَقَدۡ جَآءَكُمۡ رَسُولٞ مِّنۡ أَنفُسِكُمۡ عَزِيزٌ عَلَيۡهِ مَا عَنِتُّمۡ حَرِيصٌ عَلَيۡكُم بِٱلۡمُؤۡمِنِينَ رَءُوفٞ رَّحِيمٞ١٢٨﴾[التوبة: ۱۲۸] «به‌راستی پیامبری از خودتان به‌سویتان آمد که رنج‌های شما بر او دشوار است و به (هدایت) شما اشتیاق وافری دارد و نسبت به مومنان دلسوز و مهربان است».

و پیامبر ج می‌فرماید: هرکس رحم نکند بر او رحم نخواهد شد [۱۲۴].

۲- خداوند وقتی صحابه را ستوده است این صفت را انتخاب نموده، و انتخاب این صفت حکمت‌ها و فواید بسیار مهمی دارد و توصیف آنان به این صفت اعجاز علمی است.

و هرکس در آن تأمل کند اعجاز نمایان می‌گردد، چون نص در ذکر تخصیص صفت رحمت که در میان آنان وجود داشته، آمده است، چرا خداوند این صفت را بیان کرده نه صفتی دیگر را؟

چون با ذکر این صفت طعنه‌هایی که هنوز در آن وقت به میان نیامده بود و در کتاب‌ها نوشته نشده بود، و بعدها سخن قصه‌گویان و بعدی‌ها گردید، رد و پاسخ داده می‌شود.

خداوند می‌فرماید: ﴿مُّحَمَّدٞ رَّسُولُ ٱللَّهِۚ وَٱلَّذِينَ مَعَهُۥٓ أَشِدَّآءُ عَلَى ٱلۡكُفَّارِ رُحَمَآءُ بَيۡنَهُمۡۖ تَرَىٰهُمۡ رُكَّعٗا سُجَّدٗا يَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗاۖ سِيمَاهُمۡ فِي وُجُوهِهِم مِّنۡ أَثَرِ ٱلسُّجُودِۚ﴾[الفتح: ۲۹] «محمد، فرستاده‌ی الله است؛ و آنان که با او هستند، در برابر کافران سرسختند و با یکدیگر مهربان. آنان را در حال رکوع و سجده می‌بینی؛ فضل و خشنودی الله را می‌جویند. نشانه‌(ی درست‌کاری) آنان از اثر سجده در چهره‌هایشان پیداست».

۳- تثبیت و تاکید بر این حقیقت که اصحاب پیامبر ج با یکدیگر مهربان بودند و صفت رحمت در دل‌هایشان ریشه دوانیده بود، روایات و اوهام و افسانه‌هایی را که اصحاب پیامبر ج را به صورت افرادی که با یکدیگر رفتاری وحشیانه دارند و همواره دشمن یکدیگرند، رد و ابطال می‌نماید.

آری، وقتی در دلت جای بگیرد که اصحاب با یکدیگر مهربان بوده‌اند، دل آرام می‌گیرد و کینه نسبت به کسانی که خداوند به دعاکردن برای آن‌ها فرمان داده از دل بیرون می‌آید.

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَٱلَّذِينَ جَآءُو مِنۢ بَعۡدِهِمۡ يَقُولُونَ رَبَّنَا ٱغۡفِرۡ لَنَا وَلِإِخۡوَٰنِنَا ٱلَّذِينَ سَبَقُونَا بِٱلۡإِيمَٰنِ وَلَا تَجۡعَلۡ فِي قُلُوبِنَا غِلّٗا لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ رَبَّنَآ إِنَّكَ رَءُوفٞ رَّحِيمٌ١٠﴾[الحشر: ۱۰].

[۱۲۴] متفق علیه.