گزیده هایی از میراث آل و اصحاب

خویشاوندی و ازدواج در میان صحابه و اهل بیت

خداوند متعال می‌فرماید: ﴿وَهُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ مِنَ ٱلۡمَآءِ بَشَرٗا فَجَعَلَهُۥ نَسَبٗا وَصِهۡرٗاۗ وَكَانَ رَبُّكَ قَدِيرٗا٥٤﴾[الفرقان: ۵۴] «و او، ذاتی است که از آب، انسان را آفرید و برایش پیوند نسبى و سببى قرار داد. و پروردگارت، تواناست».

اگر در آیه تأمل کنیم می‌بینیم که خداوند انسان را به گونه‌ای قرار داده که با دیگران از طریق نسب و وصلت مرتبط می‌شود، پس وصلت پیوندی شرعی است که خداوند آن را قرین نسب قرار داده و نسب یعنی خویشاوندان پدر، و برخی از علماء می‌گویند نسب به معنای مطلق قرابت است.

به یاد داشته باشیم که خداوند نسب و خویشاوندی را با هم ذکر کرده که امور بزرگی را می‌رساند و نباید از آن غافل باشیم.

احکام زیادی بر مصاهرت و وصلت مرتب می‌گردد، در مورد نکاح فکر کنید، مرد خواستگاری می‌کند و نکاح احکام خود را دارد.

و گاهی خواستگاری پذیرفته می‌شود و گاهی رد می‌شود و خواستگار برای به دست‌آوردن موافقت از خانواده و دوستانش کمک می‌گیرد، و خانواده‌‌ی زن در مورد خواستگار دخترشان جستجو و تحقیق می‌نمایند و می‌توانند قبول کنند و می‌توانند رد نمایند، هدف این است که موضوع بسیار حایز اهمیت است.

اینک به آنچه بیان می‌شود توجه کنید

علی بن ابی طالب دخترش را به ازدواج عمر بن خطاب درآورد، آیا می‌گوئیم که علی از ترس دخترش را به ازدواج عمر درآورد؟! و پرسش‌های زیادی که تمام نمی‌شود، یا این که می‌گوئیم علی چون به عمر علاقه داشت دخترش را به ازدواج او درآورد. بله، عمر با نوه‌ی پیامبر به صورت شرعی و صحیح ازدواج نمود، و این نشانه‌ی ارتباط و محبت دو خانواده با یکدیگر است، چرا چنین نباشد و حال آن که پیامبر ج داماد عمر بود و قبل از ازدواج عمر با أم کلثوم دو خانواده باهم خویشاوند بودند و وصلت داشتند. مثال دوم: جعفر صادق می‌گوید: «از دو طریق فرزند ابوبکر هستم» آیا می‌دانی مادر جعفر صادق کیست؟ مادرش فروه دختر قاسم بن محمد بن أبی بکر است.

چرا جعفر صادقس ابوبکر را نام برد و نگفت محمد بن ابی بکر؟ بله او به صراحت ابوبکر صدیق را نام برد، چون بعضی منکر فضیلت او بودند، اما در مورد محمد فرزند ابوبکر همه به فضل و برتری او اتفاق دارند، شما را سوگند به خدا! انسان به چه کسی افتخار می‌کند؟!

اینک بعضی از نصوص را که در کتاب‌های معتبر و از علمای معتمد آنان در مورد اثبات ازدواج عمر فاروق با أم کلثوم آمده نقل می‌کنیم.

صفی الدین محمد بن تاج الدین – معروف به ابن طقطقی حسنی متوفای ۷۰۹ نسب‌دان و مورخ و امام – در کتابش که آن را به اصیل الدین حسن بن نصیرالدین طوسی دوست هولاکو هدیه کرد و کتاب را به نام او نامگذاری کرد – در ذکر دختران علی می‌گوید: یکی از دختران علی أم کلثوم بود که مادرش فاطمه دختر رسول خداج بود، عمر بن خطاب با أم کلثوم ازدواج کرد و از او صاحب فرزندی به نام زید شد و سپس بعد از وفات عمر عبدالله بن جعفر با او ازدواج کرد» [۱۲۷].

مصاهرت و وصلت بین اصحاب رسول خدا ج بسیار واضح و روشن است، به خصوص بین فرزندان علی و فرزندان خلفای راشدینش، و همچنین وصلت و خویشاوندی بین بنی امیه و بنی هاشم قبل از اسلام و بعد از اسلام قضیه‌ی روشن و واضحی است و معروف‌ترین آن ازدواج پیامبر ج با دختر ابوسفیانساست، هدف این است که به بخشی از آثار روانی و اجتماعی برآمده از این وصلت اشاره شود که مهم‌ترین اثر و پیامد آن محبت بین خویشاوندان است.

[۱۲۷] ص ۸۵.