سورة الإنفطار

خداوند کریم در این سوره علاوه بر اینکه برای ما از نشانه‌های قیامت می‌گوید ما را مورد مؤاخذه و عتاب قرار می‌دهد.

سوره انفطار: سوره مکی و دارای ۱۹ آیه می‌باشد، دارای آیات کوتاه و بحث قیامت است.

در این سوره ۲ موضوع، یکی روز قیامت و دیگری سرزنش انسان بحث می‌شود. این سوره دارای نام‌های: انفطار، إذا السماء انفطرت، انفطرت، ومنفطره می‌باشد (۴ نام)

سوره با کلمه إذا شروع می‌شود:	به ما خبر می‌دهد.
	در مورد آینده حرف می‌زند.
	در مورد غیب حرف می‌زند.
	و در مورد قیامت حرف می‌زند

﴿إِذَا ٱلسَّمَآءُ ٱنفَطَرَتۡ١﴾هنگامی که آسمان شکافته و پاره می‌شود.

﴿ٱلسَّمَآءُ﴾: آسمان.

زمین در روز قیامت از بین می‌رود و تبدیل به نان می‌شود که خوراک است برای مؤمنان.

در زمین محشر که ۵۰ هزار سال طول می‌کشد و برای ورود به بهشت.

اولین غذای اهل بهشت این نان، جگر حوت یا نهنگ و گوشت گاوی است که در بهشت بزرگ شده است.

زمین محشر غیر از زمین ما و نقره‌مانند است چرا که در آن گناهی صورت نگرفته است.

﴿وَإِذَا ٱلۡكَوَاكِبُ ٱنتَثَرَتۡ٢﴾در آن زمان که ستارگان پراکنده و فرو ریزند.

فایده ستارگان:	زینت.
	کمک برای یافتن مسیر.
	نور.

ستارگان به صورت پخش و نامرتب می‌ریزند.

﴿وَإِذَا ٱلۡبِحَارُ فُجِّرَتۡ٣﴾و هنگامی که دریاها روان شوند.

دریاها به هم پیوسته، بهم متصل می‌شوند و یکی می‌شوند و منفجر شده آتش می‌گیرند.

﴿وَإِذَا ٱلۡقُبُورُ بُعۡثِرَتۡ٤﴾در آن هنگام که خاک گورها زیر و رو شده و مردگان از آن بیرون می‌آیند.

مردگان برای حساب و کتاب از قبر بیرون می‌آیند.

﴿عَلِمَتۡ نَفۡسٞ مَّا قَدَّمَتۡ وَأَخَّرَتۡ٥﴾هرکس می‌داند آنچه را که از پیش فرستاده و یا برای بعد گذاشته.

در روز قیامت عقل و هوش و چشم ما همه چیز را لحظه لحظه به یاد ما می‌آورد و هیچ چیز فراموش نمی‌شود و هرکس هرآنچه انجام داده به یاد می‌آورد و بر طبق آن پاداش داده خواهد شد.

«کل أحد يعلم ما قَدَّم مِنْ خَيْر أَوْ شَر»: هرکس هرآنچه ازنیکی یا بدی فرستاده را می‌داند. ( خیر ) عمل صالح   گناه (شر)

حسنات انسان در دنیا مانند پس‌اندازی است که انسان آن را برای روز مبادا در قلفکی می‌اندازد تا در موقع نیاز از آن استفاده کند. وقتی گناه می‌کنیم مانند این است که مخفیانه یا آشکار از پولی که در قلقک پس‌انداز کرده‌ایم به بهانه‌های مختلف برداشت کنیم و در نهایت از پس‌انداز ما کم می‌شود. حسنات ما در دنیا همان پس‌انداز آخرت ماست و گناهان ما باعث کم‌شدن و از بین‌رفتن آن‌ها می‌شود.

﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡإِنسَٰنُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ ٱلۡكَرِيمِ٦﴾ای انسان چه چیزی تو را در برابر پروردگار بخشنده‌ات مغرور ساخته؟

﴿غَرَّكَ﴾:	مغرور شدی.
	مرا از یاد بردی.

این آیه خطاب به انسان است که:

۱- انسان در زمان مهلت است و فرصت داری.

۲- حرکت کن و عمل کن.

۳- انسان عاقل باید از معلومات خود استفاده کند و به آن عمل کند.

﴿بِرَبِّكَ﴾: پروردگار و خدای تو، خداوند با عظمت و محبت ما را صدا می‌زند.

﴿ٱلۡكَرِيمِ﴾: بزرگوار و بخشنده، که به واسطه کرم و بخشندگی‌اش گناهان ما را می‌بخشد، و پذیرای ماست (منتقم و انتقام‌گیرنده نیست).

﴿ٱلَّذِي خَلَقَكَ فَسَوَّىٰكَ فَعَدَلَكَ٧﴾همان خدائی که تو را آفرید و سامان داد و متناسب کرد و معتدل ساخت.

خداوند نعمت‌های خود را به انسان می‌شمارد. «خَلَقَكَ مِنْ العَدَم»: انسان را از نیستی آفرید.

﴿فَسَوَّىٰكَ﴾: متناسب و متعادل و به اندازه خلق شدی و در بهترین شکل آفریده شدی.

﴿فَعَدَلَكَ﴾: اعتدال و راست‌ایستادن «مُعَتَدِل القامه»و راه‌رفتن روی دو پا.

﴿فِيٓ أَيِّ صُورَةٖ مَّا شَآءَ رَكَّبَكَ٨﴾به هر صورتی که خواست (بهترین صورت) تو را آفرید.

	زیبا
﴿صُورَةٖ﴾:	اختلاف شکل و قیامه	زشت
زیبائی شکل و صورت: شبیه به حیوان نیست.
زیبایی روح و روان.

خداوند به واسطه محبت بی‌پایانش انسان را به بهترین شکل ترکیب و خلق کرده است.

﴿كَلَّا بَلۡ تُكَذِّبُونَ بِٱلدِّينِ٩﴾آنگونه که شما می‌پندارید نیست، بلکه شما روز جزا را انکار می‌کنید.

ضعف ایمان باعث انکار قیامت می‌شود و اینکه علم انسان تبدیل به عمل نشود.

دلیل گناه‌کردن: تکذیب روز قیامت ﴿كَلَّا بَلۡ تُكَذِّبُونَ بِٱلدِّينِ٩﴾.

فرشته‌گان:

۱- ﴿حَٰفِظِينَ﴾: از انسان محافظت می‌کند و همه چیز را می‌نویسند.

۲- ﴿كِرَامٗا﴾: ظلم نمی‌کند و دقیق همه چیز را بی‌کم و کاست می‌نویسند.

۳- ﴿كَٰتِبِينَ﴾: همه چیز را ثبت کرده و می‌نویسند.

۴- ﴿يَعۡلَمُونَ مَا تَفۡعَلُونَ﴾: همه اعمال فعلی و قلبی و زبانی را می‌دانند.

«يَا رَبُّ اِهْدِنِي»	علم
با این دعا خداوند علم همراه باتوفیق عمل به‌ما عطا می‌کند.
عمل

همیشه باید درِ خداوند را بزنیم و دعا کنیم و در دعا بدانیم چه از خداوند می‌خواهیم و خواسته‌هایمان را در هنگام دعا به یاد آوریم.

	قولی و زبانی
عملی

حافظین:	تمام معلومات در مورد انسان را می‌نویسد
از انسان حمایت می‌کند.

 

﴿وَإِنَّ عَلَيۡكُمۡ لَحَٰفِظِينَ١٠﴾بی‌شک بر شما نگهبانانی گمارده شده است.

﴿كِرَامٗا كَٰتِبِينَ١١﴾والا مقام و نویسنده اعمال شما (چه نیک و چه بد).

﴿يَعۡلَمُونَ مَا تَفۡعَلُونَ١٢﴾می‌دانند شما چه می‌کنید.

خداوند صفات فرشتگان را می‌آورد تا به انسان یادآوری کند که نگهبانانی همیشه و در همه حال مراقب او هستند و انسان باید حواسش نسبت به اعمالش جمع باشد.

﴿إِنَّ ٱلۡأَبۡرَارَ لَفِي نَعِيمٖ١٣﴾همانا نیکوکاران در بهشت هستند.

نیکوکاران صاحب دو نعمت (نعیم) می‌شوند آرامش قلب و روان و آرامش تن.

نعیم قلب نعیم بدن	دنیا
برزخ
آخرت

﴿ۡأَبۡرَارَ﴾: (جمع بِرّ) کسانی که کارهای خیر زیاد انجام می‌دهند و گناه و شر انجام نمی‌دهند.

مصائب المفکرة:	گناهان کم: مصیبت باعث رفع و بالارفتن درجات انسان می‌شود.
گناه زیاد: مصیبت باعث پاک‌شدن گناهان می‌شود.

یکی از صحابه رسول جبسیار در ناراحتی و مشکل افتادند حضرت به دیدن او رفتند و وقتی احوالش را مشاهده کردند به او گفتند: راستش را بگو چه دعایی کردی نزد خداوند؟ صحابی سکوت کردند ولی وقتی اصرار حضرت جرا دیدند، گفتند: شنیده بودم بلا و مصیبت این دنیا باعث پاک‌شدن گناهان در آخرت می‌شود و من هم به همین دلیل از خدا بلا و مصیبت خواستم. حضرت فرمودند: هیچگاه از خدا طلب بلا و مصیبت نکنید، بلکه بگوئید: ﴿رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَفِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَقِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ٢٠١﴾.

﴿وَإِنَّ ٱلۡفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٖ١٤﴾و همانا بدکاران در دوزخ هستند، آنان را در ادای حقوق خدا و بندگانش کوتاهی کرده‌اند و دل و اعمال‌شان به بدی آلوده شده در دنیا، برزخ و آخرت در عذابند.

﴿يَصۡلَوۡنَهَا يَوۡمَ ٱلدِّينِ١٥﴾در روز جزا به آن درمی‌آیند.

کافران در جهنم از همه طرف در آتش احاطه می‌شوند (مانند گوشت صلی که با آتش از همه طرف در تنور پخته می‌شود) آن‌ها نیز جزای اعمال‌شان را می‌بینند.

﴿يَصۡلَوۡنَهَا﴾:	صلی	دنیا: قلق و ناراحتی
قبر: عذاب
آخرت: آتش جهنم: صلی

﴿وَمَا هُمۡ عَنۡهَا بِغَآئِبِينَ١٦﴾و آنان هیچگاه از آن (عذاب) دور نمی‌شوند.

﴿بِغَآئِبِينَ﴾: یعنی کافران همیشه در آتش جهنم هستند و در آن هیچ وقفه، راحتی و دوری نیست و هیچگاه نمی‌میرند و این عذاب دائمی و ابدی است و آن‌ها نمی‌میرند، ولی مسلمانان بعد از اینکه به اندازۀ گناهان‌شان عذاب شدند می‌میرند و در جهنم به ذغال تبدیل می‌شوند به جز جاهای وضو که بعد فرشتگان آن را به بهشت برده و زنده می‌شوند.

﴿وَمَآ أَدۡرَىٰكَ مَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ١٧﴾و تو چه می‌دانی که روز جزا چیست؟

﴿ثُمَّ مَآ أَدۡرَىٰكَ مَا يَوۡمُ ٱلدِّينِ١٨﴾باز تو چه می‌دانی که روز جزا چیست؟

تکرار کلمات در قرآن به قول علماء به دو معنی است:

۱- برای تأکید بیشتر معنی که در ذهن بهتر ثبت شود.

۲- کلمه در دو جمله دو معنی متفاوت دارد.

برای تأکید این مسئله که هرچه به عمق قضیه روز قیامت فکر کنید هیچ وقت نمی‌توانید عذاب الهی در آن روز را تخّیل و تصور کنید (معنی اول) تأکید.

﴿يَوۡمُ ٱلدِّينِ﴾در آیه اول: خداوند چه چیزی را برای مؤمنین مهیا کرده.

﴿يَوۡمُ ٱلدِّينِ﴾در آیه بعدی: خداوند چه چیزی را برای کافران آماده کرده. (معنی دوم) تفاوت.

﴿يَوۡمَ لَا تَمۡلِكُ نَفۡسٞ لِّنَفۡسٖ شَيۡ‍ٔٗاۖ وَٱلۡأَمۡرُ يَوۡمَئِذٖ لِّلَّهِ١٩﴾روزی که هیچکس برای دیگران نمی‌تواند کاری بکند و در آن روز فرمان، فرمان خداست.

هیچکس در روز قیامت هیچ خیر و شری نمی‌تواند به انسان برساند نه مال و ثروت و نه اصل و نسب و نه فرزندان هیچکس نمی‌تواند برای کسی کاری انجام دهد و در آن روز فقط فرمان خداوند است و بخشش و شفاعت نیز به فرمان او انجام می‌شود. در روز قیامت که همه در ترس و هراس و وحشت و عرق گناهان خود هستند همه باهم جمع شده و نزد حضرت آدم÷می‌روند و از او خواهش می‌کنند تا برایشان نزد خداوند شفاعت کند. حضرت آدم÷می‌گوید: من نمی‌توانم شفاعت شما را بکنم، چرا که من از میوۀ درخت ممنوعه خورده‌ام.

پس همگی سراسیمه به نزد حضرت ابراهیم÷می‌روند و از او شفاعت در نزد خداوند می‌خواهند، حضرت ابراهیم÷نیز می‌گوید که نمی‌تواند شفاعت کند زیرا در دنیا سه دروغ گفته است، اولی زمانی که با همسرش ساره به مصر رفته بود و فرعون مصر قصد تجاوز به ساره را داشت و ابراهیم÷گفته بود که ساره خواهرم است. دوم زمانی که مردم برای مراسم روز عید از شهر خارج شدند ولی حضرت ابراهیم÷گفت: من بیمار هستم و نمی‌توانم با شما بیایم و سوم زمانی که تمام بت‌ها را شکست و وقتی از او پرسیدند: چه کسی بت‌ها را شکسته؟ گفت: بت بزرگ این کار را انجام داده است.

مردم هراسان به نزد حضرت نوح÷می‌روند و تقاضای خود را تکرار می‌کنند، اما حضرت نوح÷نیز نمی‌تواند برای آن‌ها کاری بکند زیرا در دنیا زمانی که از عناد وسرکشی قومش ناراحت شده بود آن‌ها را نفرین کرده بود.

﴿وَقَالَ نُوحٞ رَّبِّ لَا تَذَرۡ عَلَى ٱلۡأَرۡضِ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ دَيَّارًا٢٦﴾.

سپس همگی به نزد حضرت موسی÷می‌روند و از او خواهش می‌کنند برایشان کاری بکند اما حضرت موسی÷نیز می‌فرماید که نمی‌تواند برای آن‌ها کاری انجام دهد، چرا که خودش در دنیا در زمان جوانی یک نفر را هل داده و کشته بود.

بعد از حضرت موسی÷مردم به خدمت حضرت عیسی÷می‌رسند، اما ایشان نیز شفاعت نمی‌کند و در آخر همه بر نزد پیامبر حضرت محمد جمی‌روند. ایشان درحالی که از احوال امتش ناراحت است أُمَّتَي، أُمَّتَي را تکرار می‌کند و در همانجا برای خداوند سجده می‌کند و در این سجده طولانی برای امتش دعا می‌کند و خداوند به حضرت می‌فرماید که چه می‌خواهی؟ و هرچه می‌خواهی به تو داده خواهد شد، پس پیامبر جبه اذن الله تعالی از امتش شفاعت می‌کند و این همان مقام محمود است که به حضرت رسول جداده خواهد شد.

زیاد صلوات‌فرستادن بر پیامبر و خواندن ذکر بعد از اذان «اللَّهُمَّ رَبَّ هَذِهِ الدَّعْوَةِ التَّامَّةِ، وَالصَّلاَةِ القَائِمَةِ آتِ سَيِّدِنَا مُحَمَّدًا الوَسِيلَةَ وَالفَضِيلَةَ، وَابْعَثْهُ مَقَامًا مَحْمُودًا الَّذِي وَعَدْتَهُ، إِنَّكَ لَا تُخْلِفُ الْمِيْعَاد» باعث شفاعت پیامبر جاز ما در روز قیامت می‌شود به اذن الله تعالی