سورة النصر

این سوره دارای نام‌های تودیع (خدا حافظی) النصر. ﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ﴾می‌باشد. و این سوره در حقیقت خدا حافظی رسول جمی‌باشد و آخرین سوره‌ی نازل شده بر پیامبر می‌باشد و پیامبر بعد از آن به رحمت خداوند می‌روند.

سوره نصر آخرین سوره و آیه مبارکه ﴿وَٱتَّقُواْ يَوۡمٗا تُرۡجَعُونَ فِيهِ إِلَى ٱللَّهِ...﴾[البقرة: ۲۸۱] آخرین آیه‌ای است که بر پیامبر نازل شده است و پیامبر خود این مطلب را می‌فهمیدند. قبل از موت رسول ججبرئیل بر ایشان وارد شد و از ایشان پرسید که بین زندگانی دنیا و لقاء الله کدام را برمی‌گزیند و حضرت پیامبر جلقاء الله را برگزیدند.

ابوبکر سهمیشه وقتی این سوره را می‌خواندند گریه می‌کرد و این سوره مدنی است اعراب مکه شامل دو قبیله بزرگ بنوبکر و خزاعه بودند که بعد از اسلام، بنوبکر در پناه کفار، و خزاغه در پناه مسلمانان بودند. آنها عهد و پیمان داشتند که در پناه هم باشند و به همدیگر تعدی نکنند؛ امّا کفار خیانت کردند و افرادی از قبیله بنوبکر را فرستادند تا پنهانی افرادی از قبیله خزاعه را به قتل برسانند. قبیله خزاعه، به پیامبر جشکایت کردند که آنها عهد شکنی کرده‌اند و پیامبر جدر مدینه بودند بدون خبر دادن اهل مکه لشکریانی از یارانش را جمع کرده و بسوی مکّه رهسپار شد. قبل از ورود به مکّه دستور داد تمام کوه‌های اطراف مکه را شغله‌های آتش بگذارند تا کفار مکه به وحشت بیافتند. سپس وارد مکّه شدند و کفار بدون مقاومت کنار کشیدند.

حضرت با اشاره ۳۶۰ بت که درون کعبه قرار داشت را به فرمان خداوند شکست این اتفاق در سال ۸ هجرت رخ داد و تمام اعراب و قبایل عرب بعد از فتح مکه در سال ۹ هجری ایمان آورده و مسلمان شدند و این سال به سال عام الوفود معروف شد. اعراب به دلایل مختلف ایمان آوردند. گروهی خود مسلمان بودند و جرأت اظهار کردن نداشتند. گروهی بخاطر مال و ثروت مانند ابوسفیان و گروهی هم منتظر بودند که نتیجه این جنگ چه خواهد شد آنها سال عام الفیل را به یاد داشتند و می‌خواستند ببینند خداوند چگونه از خانه‌ی خود حفاظت می‌کند. زمانی که پیامبر به یاری خدا وارد مکه شد و آنجا را فتح کرد آنها فهمیدند که دین رسول برحق است و ایمان آوردند.

﴿إِذَا جَآءَ نَصۡرُ ٱللَّهِ وَٱلۡفَتۡحُ ١﴾«هنگامی که یاری خدا و پیروزی فرا رسد».

این پیام خداوند برای رسولش می‌‌باشد هنگامی که خداوند توفیق پیروزی و فتح مکه را نصیب شما کرد.

﴿وَرَأَيۡتَ ٱلنَّاسَ يَدۡخُلُونَ فِي دِينِ ٱللَّهِ أَفۡوَاجٗا ٢﴾«و مردم را گروه گروه می‌بینی که ایمان می‌آورند و به دین خدا داخل می‌شوند».

﴿فَسَبِّحۡ بِحَمۡدِ رَبِّكَ وَٱسۡتَغۡفِرۡهُ﴾«پروردگار خود را سپاس و ستایش کن و از او آمرزش بخواه».

﴿فَسَبِّحۡ﴾: پس تسبیح بگو (سبحان الله، والحمدلله)

پس، به شکرانه این فتح و پیروزی و گرویدن همه به دین اسلام خدایت را تسبیح بگو. و حمد و ستایش پروردگارت را بجا آور و استغفار کن.

استغفار:

۱- پاک کردن گناه در دنیا و بخشش.

۲- ستر و پوشاندن در دنیا و آخرت.

مَغْفِر: پوشش شمیر در اعراب به مغفر معروف است که آن را می‌پوشاند.

سبحان الله: خداوند هیچ نقصی ندارد.

الحمدلله: مدح و ثنا و کمال خداوند را گفتن.

پیامبر ÷بعد از این حمد و استغفار را زیاد می‌گفتند و حتی در مجلس ۱۰۰ بار استغفار می‌کردند و این جمله را زیاد می‌فرمودند: «سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِى».

و علت استفغار:

۱- برای یاد دادن به امت و الگو شدن.

۲- آخر هر کاری باعث جبران نقص در آن کار می‌شود (جبران نقص در دعوت پیامبر)

۳- جبران خطاهای کوچک:	عبس و تولی
	تصمیم برای اسیران جنگی بعد از جنگ.

﴿إِنَّهُۥ كَانَ تَوَّابَۢا ٣﴾«به راستی که او توبه‌پذیر است».

خداوند کریم در این سوره به رسولش مژدۀ فتح مکه و گرویدن مردم به دین اسلام را می‌دهد و بخاطر آن به رسول فرمان داد که سپاس و ستایش و استغفار که از مصادیق شکر است را بجای آورد و نکته دوم اینکه زمان مرگ پیامبر جنزدیک است و او باید خود را برای ملاقات با پروردگار آماده کند.

	استغفار	توبه	ترک گناه
	عدم بازگشت به گناه
کفاره گناه	کفاره گناه
لفظی و زبانی	عملی
طلب بخشش گناه	تعهد به عدم بازگشت به گناه
گذشته	آینده

کسی که در توبه ثابت قدم باشد و به گناه گذشته برنگردد خداوند گناهان او را به حسنات تبدیل خواهد کرد.

﴿مَنۡ عَمِلَ صَٰلِحٗا مِّن ذَكَرٍ أَوۡ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤۡمِنٞ فَلَنُحۡيِيَنَّهُۥ حَيَوٰةٗ طَيِّبَةٗ﴾[النحل: ۹۷].

منظور از حیاة طیبه سعادت زندگی دنیوی و اخروی است که با استغفار و عمل صالح انسان به آن دست می‌یابد.

حسن بصری /در مجلس نشسته و افرادی برای اظهار مشکلات زندگی‌شان خدمت شیخ می‌رسیدند تا او به ایشان دعا و ذکری یاد بدهد. شیخ به همه گفت: که زیاد استغفار کنید. شاگردان به شیخ گفتند که چگونه است که به همه یک جواب می‌دهی؟ شیخ گفت: خداوند در قرآن فرموده در سوره نوح:

﴿فَقُلۡتُ ٱسۡتَغۡفِرُواْ رَبَّكُمۡ إِنَّهُۥ كَانَ غَفَّارٗا ١٠ يُرۡسِلِ ٱلسَّمَآءَ عَلَيۡكُم مِّدۡرَارٗا ١١ وَيُمۡدِدۡكُم بِأَمۡوَٰلٖ وَبَنِينَ وَيَجۡعَل لَّكُمۡ جَنَّٰتٖ وَيَجۡعَل لَّكُمۡ أَنۡهَٰرٗا ١٢﴾[نوح: ۱۰-۱۲]. «پس گفتیم بسوی پروردگارتان استغفار کنید که او گناهان را پوشانده و می‌بخشد و از آسمان برای شما باران می‌فرستد و با اموال و فرزندان به شما یاری می‌رساند و برای شما بهشت‌ها و رود‌ها قرار می‌دهد».

پس استغفار هم برای کسی که طالب فرزند است، و کسی که خواهان باران برای کشت و زرع خود و دور شدن از خشک‌سالی است، و کسی که خواهان بخشش گناهانش می‌باشد و کسی که طالب بهشت و رود‌های جاری در آن است بسیار ثمر بخش است.