سورة الفیل
سورة الفیل: این سوره مکی و دارای دو نام الفیل و ألم ترکیف می‌باشد.
مکه از زمان‌های قدیم به خاطر وجود کعبه محل رفت و آمد و تجارت مسافران زیادی بود و این رفت و آمد باعث رونق و امرار معاش اهالی مکه بود.
شخصی به نام ابرهه الأشرم به این قضیه حسادت کرد و کنیسایی ساخت بزرک و مجلّل تا مردم را به سوی کنیسای خود کشانده و از رونق مکه کم کند، می‌گویند: اعراب مکه در یکی از سفرهای تجارتی خود به کنیسای ابرهه رفتند و یکی از آنها آنجا را نجس و کثیف ساخت، این کار ابرهه را بسیار خشمگین ساخت و تصمیم گرفت به مکه حمله کرده و آن را خراب کند، برای این کار فیل‌های زیادی تدارک دید و با لشکرش به سوی مکه رهسپار گردید، خبر حمله ابره به گوش اهالی مکه رسید، آنها مکه را ترک کرده و به کوه‌های اطراف پناه بردند در این میان ابرهه ۱۰۰ شتر عبدالمطلب پدربزرگ بزرگوار حضرت رسول جرا که در صحرا مشغول چریدن بودند تصاحب کرد، عبدالمطلب برای برگرداندن شترها به نزد ابرهه رفت ابرهه غرق در تجمل و تکبر از او پرسید که چه می‌خواهد و عبدالمطلب گفت که به دنبال شترهایش آمده، ابرهه خشمگین و متعجب به او گفت که من برای نابودکردن کعبه و مکه آمده‌ام آن وقت تو به دنبال شترهایت می‌گردی؟ و عبدالمطلب به او جواب داد که «أَن رب الابل وللبیت رب یحمیه»من صاحب شترم و صاحب خانه خودش آن را حمایت و حفظ می‌کند.
به فرمان خداوند متعال گروه گروه از پرندگانی که سه سنگ ریزه یکی در نوک و دو تا در چنگال‌هایشان داشتند به سپاه ابرهه حمله کردند و این سنگ‌ریزه‌ها به هرکس اصابت می‌کرد می‌مُرد، فقط اندگی که برای خبردادن به بقیه زنده ماندند و آن هم سرخک گرفتند و بعضی مُردند و بقیه کور شدند. این اتفاق در سال تولد حضرت رسول جرخ داد که به سال عام الفیل معروف بود و مردم مکه این اتفاق را به خاطر داشتند و حتی مدّرب فیل‌های ابرهه در جنگ کور شد و در مکه به گدایی مشغول بود و حضرت عایشه لدر زمان کودکی اورا دیده بود و ام ایمن نیز تعدادی از این سنگ‌ها را در کیسه‌ای نگه داشته بود.
﴿أَلَمۡ تَرَ كَيۡفَ فَعَلَ رَبُّكَ بِأَصۡحَٰبِ ٱلۡفِيلِ١﴾: آیا ندانسته‌‌ای که پروردگارت با یاران فیل (پیلداران) چه کرد؟
خداوند اول سوره را با کلمۀ ﴿أَلَمۡ﴾شروع کرده:
۱- به خاطر دادن خبر.
۲- منّت به قریش و یادآوری ذکر نعمت حمایت کعبه و شکر عملی نعمت.
﴿أَلَمۡ يَجۡعَلۡ كَيۡدَهُمۡ فِي تَضۡلِيلٖ٢﴾: آیا نیرنگ و حیله آنان را تباه نساخت؟
﴿كَيۡدَ﴾: مکر و حیله: هدف ابرهه از حمله به مکه فقط خرابی کعبه نبود و هدف سیاسی داشت، او می‌خواست محل عبادت و تجارت را به سوی خود بکشد و خداوند با این کلمه می‌فرماید که از هدف اصلی آنان خبر دارد (﴿كَيۡدَ﴾: معامله‌ای که ظاهرش یک چیز و باطنش چیز دیگری است).
﴿تَضۡلِيلٖ﴾: بی‌نتیجه، تباه، ضایع.
﴿وَأَرۡسَلَ عَلَيۡهِمۡ طَيۡرًا أَبَابِيلَ٣﴾: و گروه گروه پرندگان را بر آنان فرستاد.
﴿أَبَابِيلَ﴾: گروه گروه پرندگانی سیاه که قبلا قریش آن را ندیده بود و سه سنگ ریزه به منقار و چنگال داشتند. این آیه می‌فرماید که همانطور که ابرهه از حیوان برای جنگ استفاده کرد خداوند متعال نیز مانند خودش جواب داد ولی ابرهه از حیوان بزرگی چون فیل و خداوند با حیوان کوچکی چون پرنده با او مقابله کرد و آنان را نابود ساخت.
﴿تَرۡمِيهِم بِحِجَارَةٖ مِّن سِجِّيلٖ٤﴾: به سوی آنان سنگ‌ریزه‌هایی از گل می‌انداختند.
﴿تَرۡمِيهِم﴾: (فعل مضارع) پرتاب می‌کردند (یعنی در حال رخ‌دادن چنانکه فیلمی را روبروی خود می‌بینی).
﴿سِجِّيلٖ﴾: از گِلی که با آتش جهنم ساخته شده بود و بر روی هر سنگ ریزه اسم یکی نوشته شده بود و همه با این سنگ ریزه هلاک شدند یا سرخک گرفته و کور شدند.
﴿فَجَعَلَهُمۡ كَعَصۡفٖ مَّأۡكُولِۢ٥﴾: سرانجام آنان را مانند گیاه جویده‌شده (کاه) قرار داد.
﴿كَعَصۡفٖ مَّأۡكُولِۢ﴾: درخت و گیاهی که حیوانات آن را خورده‌اند و با پاهایشان روی آن راه رفته‌اند و همه چیز خرد و خاکشیر شده (کاه جویده‌شده).
فوائد و اهداف سوره فیل:
۱- یادآوری نعمت حمایت کعبه برای اینکه قریش شکرگزاری کنند.
۲- کعبه خانه‌ی خداست و خداوند در هر حال آن را حمایت می‌کند.
۳- وقتی خداوند متعال با پرنده‌ی کوچکی کعبه را حمایت کرد مطمئن باش که تو را نیز در مشکلات و بلاها حمایت می‌کند.
۴- علاوه بر ذکر نعمت بر قریش ، یادآوری به رسول جکه نگران نباشد و او تحت حمایت خداوند است.
این سوره در ظاهر تهدید به قریش ولی در باطن آرامش و طمأنینه و قول حمایت به رسول جاست. و ذکر نعمتی که داده شده و یادآوردن شکر عملی در حد توان و ظرفیت خود.